Zeaxanthine: maak kennis met dit beschermende pigment

Zeaxanthine. Dat is een hele mond vol. Deze naam behoort tot een plantenpigment dat een belangrijke rol speelt bij de fotosynthese van planten. Als mensen het innemen, hoopt het molecuul zich echter op in het oog, waar het helpt bepaalde golflengten van licht te absorberen. Momenteel wordt de verbinding ook bij verschillende gezondheidsklachten getest.

Wat is zeaxanthine?

Zeaxanthine is belangrijk voor planten, maar heeft ook nuttige functies in bepaalde delen van het menselijk lichaam, met name in de ogen. Als plantenpigment veroorzaakt het de felle kleuren van paprika, gojibessen en ander fruit. Mensen en dieren bezitten echter niet de enzymatische machinerie om zelf zeaxanthine aan te maken. Om dit molecuul binnen te krijgen, moet je dus bepaalde voedingsmiddelen eten. In het lichaam werkt zeaxanthine als antioxidant, onderdrukt het DNA beschadigende vrije radicalen en beschermt het de ogen tegen leeftijdsgebonden degeneratie.

Zeaxanthine is een van de meestvoorkomende moleculen in de chemische klasse 'carotenoïden', naast bètacaroteen, luteïne en lycopeen. Er bestaan meer dan zeshonderd van deze pigmenten in het plantenrijk en we kunnen ze in twee groepen onderverdelen: 'carotenen' en 'xanthofylen'. Omdat zeaxanthine zuurstof bevat, in plaats van uitsluitend waterstof en koolstof, behoort het tot de laatste groep.

Voor wat betreft de fotosynthese van planten, denk je misschien al snel aan chlorofyl. Maar de oranje, rode, paarse en gele pigmenten die tot de carotenoïden behoren, dragen hier ook aan bij. Bovendien beschermen carotenoïden planten tegen overmatige blootstelling aan zonlicht; dit heet 'fotobescherming'. Zeaxanthine beschermt op dezelfde manier ook bepaalde soorten algen, die onmisbaar zijn voor de gezondheid van oceanen en die de energiebasis vormen van alle aquatische levensvormen.

Dit mechanische van fotobescherming werkt ook in het menselijk lichaam door. Als je bronnen van zeaxanthine eet, hoopt het molecuul zich op in je ogen. Hier fungeert het als een lichtfilter die je visuele organen tegen de schade van zonlicht helpt beschermen. Momenteel onderzoekt men ook in hoeverre het effecten op het hart, de lever en de huid heeft.

Welke voedingsmiddelen bevatten zeaxanthine?

Zeaxanthine zit voornamelijk in planten, al bevatten sommige dierlijke producten het pigment ook. De voedingsmiddelen met het hoogste percentage van deze molecule zijn:

• Spinazie
• Doperwten
• Zoete maïs
• Rode druiven
​​• Boerenkool
• Peterselie
• Koriander
​​• Pistachenoten
• Goji bessen
• Wortels
​​• Pompoenen
• Eieren

Wat zijn de gezondheidsvoordelen van zeaxanthine?

Veel studies naar de mogelijke voordelen van zeaxanthine zijn in vitro uitgevoerd. Maar er bestaan ook een handjevol studies met proefpersonen. Hieronder bespreken we de meest interessante onderzoeken. Houd er echter wel rekening mee dat studies naar zeaxanthine over het algemeen nog maar voorlopig zijn of nog lopen.

Gezonde ogen

De carotenoïden zeaxanthine, meso-zeaxanthine en luteïne kunnen we als 'maculaire xanthofylen' classificeren. Deze in vet oplosbare verbindingen verzamelen zich in de macula lutea en de ooglens van het oog. Hier helpen ze het orgaan tegen de gevaren van zonlicht beschermen. Zonder natuurlijk licht kunnen wij, mensen, (en veel andere levensvormen) niet bestaan. Bepaalde golflengten van licht kunnen de ogen echter beschadigen. Het eten van planten die veel maculaire xanthofylen bevatten, werkt mogelijk als een buffer tegen licht dat tot fotochemische schade kan leiden. Onderzoek toont aan dat oculaire carotenoïden licht kunnen absorberen binnen het zichtbare bereik van 400-500nm. Dit wekt de indruk dat ze in staat zijn het netvlies en de lens af te schermen.^[1]

Antioxidante eigenschappen

Zeaxanthine vormt dus een buffer tegen bepaalde golflengten van licht. Maar de verbinding beschermt de ogen ook door ontstekingscascades te onderdrukken. Langdurige blootstelling aan licht veroorzaakt oxidatieve stress in de ogen. Dit veroorzaakt een reactie die in DNA-schade en inflammatoire apoptose (de gecontroleerde dood van cellen) resulteert. Het gevolg is celschade, veroudering van het netvlies en leeftijdsgebonden maculaire degeneratie. Uit onderzoek blijkt dat zeaxanthine je mogelijk tegen deze processen beschermt vanwege de antioxidante werking ervan. De molecule wordt naar het membraan van het netvlies vervoerd, waar het helpt het netvlies te beschermen en leeftijdsgebonden maculaire degeneratie te voorkomen.

Gezonde lever

Zeaxanthin dipalmitate (ZD) is een andere natuurlijke carotenoïde die in hoge concentraties in bepaalde vruchten voorkomt. Deze molecule lijkt veel potentie te bezitten als het gaat om het beschermen van de lever, je belangrijkste ontgiftingsorgaan. Je lever krijgt dagelijks veel te verduren, zeker als je veel alcohol drinkt. Mettertijd kan dit verschillende gezondheidsproblemen veroorzaken. Denk aan leverziekte, een verminderde leverfunctie en fibrose. Wetenschappers testen ZD momenteel bij alcoholische leververvetting. Ze proberen daarbij te achterhalen of het positieve veranderingen teweeg kan brengen wat oxidatieve stress, ontstekingen, leverkanker en acuut leverfalen betreft.^[2]

Gezond hart

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn ischemische hartziekten wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak. Alleen al in 2019 leidde dit tot bijna negen miljoen sterfgevallen.^[3] Diverse risicofactoren dragen hieraan bij, zoals obesitas, roken, een hoge bloeddruk en te weinig beweging. Het interessante is dat zeaxanthine, naast leefstijlaanpassingen, mogelijk de algemene gezondheid van het hart kan verbeteren. Onderzoek hiernaar bevindt zich nog in een vroeg stadium, maar toont al wel aan dat een hoger niveau zeaxanthine in het bloedplasma tegen vroege atherosclerose kan beschermen. Atherosclerose is een verharding van de slagaders die het risico op een hartaanval kan vergroten.^[4]

Gezonde huid

De huid is het grootste orgaan van het lichaam, met een belangrijke functie. Het vormt namelijk een semi-doordringbaar 'schild' dat je tegen ontelbare microbiële pathogenen beschermt en vochtverlies voorkomt. De meeste mensen weten wel dat de huid een belangrijke functie heeft. Toch houden we de huid vaak niet goed gehydrateerd en gezond. Er bestaan talloze producten met speciale ingrediënten, zoals vitamine E, hyaluronzuur en shea butter die je huid kunnen ondersteunen. En het kan zomaar gebeuren dat ook zeaxanthine in meer cosmetische producten wordt verwerkt. Zo wordt getest of de stof de hydratatie van de huid kan verbeteren en rimpels kan verminderen.^[5] Andere onderzoeken testen het bij celdood die door blootstelling aan ultraviolette straling veroorzaakt is.^[6]

Mogelijke bijwerkingen van zeaxanthine

Als je veel verse groente en fruit eet, krijgt je lichaam vanzelf zeaxanthine binnen. Maar sommige mensen kiezen ervoor een supplement te gebruiken. Gebaseerd op vroeg onderzoek, kan bijna iedereen profiteren van een dieet met veel zeaxanthine om de ogen en het hart gezond te houden. Via je voeding krijg je er gemiddeld 1,3mg van binnen. Onderzoek suggereert dat een dosis tot 2mg per dag een goed veiligheidsprofiel heeft.^[7] Ook is op dit moment bekend dat een dosering tot 10mg bij gebruik van maximaal een jaar veilig is. Uit studies is daarnaast gebleken dat huidverkleuring een bijwerking is. Dit is echter zeldzaam en lijkt niet schadelijk te zijn.^[8]

Hoe gebruik je zeaxanthine?

Je kunt verschillende supplementen met zeaxanthine kopen, meestal in de vorm van capsules of tabletten. Wanneer en hoe je deze producten moet gebruiken, hangt af van de concentratie en andere ingrediënten; volg hiervoor de instructies op de verpakking. Over het algemeen wordt aangeraden 2mg per dag te slikken; het is namelijk aangetoond dat je deze dosering veilig en langdurig kunt gebruiken. De verbinding is daarbij in vet oplosbaar, wat betekent dat de opname verbetert als je het bij een maaltijd inneemt die vet bevat. Ben je op zoek naar een hoogwaardig supplement met zeaxanthine? Probeer dan eens Focus Better van Cibdol, een effectieve nootropische formule.

Belangrijkste aandachtspunten

Zeaxanthine speelt een essentiële rol in de plantenfysiologie. Je lichaam kan het niet zelf aanmaken, maar als je het via je voeding, zoals groenten en eieren, binnenkrijgt, kan het je ogen beschermen door licht te absorberen. In lopende studies kijkt men ook of de verbinding in de toekomst inzetbaar is om de gezondheid van de lever, het hart en de huid te verbeteren. De meeste mensen krijgen via hun eten al voldoende van deze molecule binnen, maar er zijn ook supplementen met zeaxanthine verkrijgbaar.

Is je interesse gewekt en wil je zelf eens een hoogwaardig supplement met zeaxanthine proberen? Bezoek dan de winkel van Cibdol en koop Focus Better. Als je eerst meer informatie wilt over de ingrediënten die in onze supplementen zitten, kun je op onze Educatiepagina terecht.