Valeriaan: Toepassingen, Dosering en Bijwerkingen

Valeriaanwortel wordt al sinds de tijd van de oude Grieken als natuurlijk slaapsupplement gebruikt. Lees verder en ontdek alles wat je moet weten over deze krachtige plant en in hoeverre het bij bepaalde gezondheidsklachten kan helpen.

Wat is valeriaan?

Valeriaanwortel werd al in 460 v.Chr. gebruikt en staat bekend om zijn diverse gezondheidsvoordelen, waarvan met name het effect op de slaap algemeen bekend is. Er is heel veel te vertellen over valeriaan, maar laten we bij het begin beginnen; wat is het precies en waar komt het vandaan?

Valeriaan is een meerjarige, bloeiende plant die van nature in heel Europa en Azië voorkomt. Je herkent de plant makkelijk aan haar roze en witte bloemen. Maar ondanks de mooie verschijning, zijn het niet de bloemen die gezondheidsvoordelen bieden. Daarvoor moeten we onder de grond zijn, bij de wortels.

Kruidkundigen kwamen al gauw tot het besef dat gedroogde valeriaanwortel op diverse manieren een positief effect had op de gezondheid, vooral op het slapen. De oude Grieken en Romeinen begrepen echter nog niet hoe dat werkte. Maar tegenwoordig kun je valeriaanwortel onder de microscoop leggen, en dan kun je wel beter begrijpen waarom het zo effectief voor het slapen is!

Hoe werkt valeriaan?

Valeriaanwortel is namelijk zo effectief, omdat het een uitgekiende combinatie van valeriaanzuur, isovaleriaanzuur en verscheidene antioxidanten bevat. Beide zuren beïnvloeden een chemisch boodschappensysteem in de hersenen, het zogenaamde gamma-aminoboterzuur, of afgekort 'GABA'.

De tweede interactie is te danken aan twee antioxidanten: hesperidine en linarine. Hoewel ze elk specifieke effecten hebben, zorgt de combinatie van deze zuren en antioxidanten voor de unieke werking van valeriaanwortel. Wetenschappers denken^[1] daarbij dat valeriaanzuur de uitwerking van hesperidine en linarine op de gezondheid versterkt.

Valeriaan versus melatonine

Zowel valeriaan als melatonine kunnen de slaap en slaapkwaliteit beïnvloeden en gelden als natuurlijke supplementen. Over het algemeen kunnen mensen er ook goed tegen. Om echter te bepalen wat voor jou het beste werkt, is het goed om eerst de voor- en nadelen ervan tegen elkaar af te wegen.

Even tussendoor; we raden af om de twee supplementen samen te gebruiken. Valeriaan en melatonine hebben elk een specifiek werkingsmechanisme, dus een combinatie kan ongewenste bijwerkingen hebben.

Wat zijn de mogelijke gezondheidsvoordelen van valeriaan?

Nu we de bijzonderheden van valeriaanwortel hebben behandeld, gaan we misschien wel het belangrijkste bespreken; de mogelijke voordelen ervan voor de gezondheid. Valeriaanwortel staat vooral bekend om zijn impact op de slaap, maar daar gaan we straks dieper op in. Eerst bekijken we de overige effecten van deze plant:

• Valeriaan kan ontspannend werken: bij een gecontroleerd onderzoek^[2] met proefdieren, kregen diverse ratten valeriaanwortelextract toegediend. De onderzoekers merkten een "significante vermindering van angstig gedrag" op, vooral vergeleken met een andere groep die alleen ethanol kreeg. Hoewel we niet precies weten wat het effect bij mensen is, toont dit onderzoek wel aan dat het valeriaanzuur in valeriaanwortel het GABA-systeem beïnvloedt.

• Valeriaan heeft mogelijk effect op een rusteloos gevoel in de benen: een driedubbelblind, gerandomiseerd onderzoek^[3] suggereert dat een hoge dosering valeriaanextract mogelijk een positief effect op een rusteloos gevoel in de benen heeft, en tegelijkertijd "slaperigheid overdag bij patiënten" vermindert. Er is nog veel onbekend over de optimale dosering en gebruiksfrequentie, maar de voorlopige resultaten zijn zeker een stap in de goede richting.

• Valeriaan zorgt voor een afname van opvliegers tijdens de overgang: in 2013 hebben onderzoekers gekeken naar de mogelijke impact van valeriaanworte^[4]l bij opvliegers, een veel voorkomende overgangsklacht. Vergeleken met een placebogroep bleken de patiënten die valeriaanwortel kregen, tot wel acht weken na de behandeling opvallend minder opvliegers te hebben. Dit onderzoek toont hiermee aan dat valeriaanwortel mogelijk een reëel alternatief is voor "vrouwen die liever geen hormoontherapie ondergaan".

Kan ik met valeriaan beter slapen?

Dan nu een terrein waarop al veel meer onderzoek is gedaan: de slaap. We noemden al even dat de stofjes in valeriaan mogelijk op het GABA-systeem van invloed zijn. Nou, het blijkt ook dat die interactie veelbelovend is voor mensen die graag beter willen slapen.

Naar schatting heeft ongeveer 30% van de bevolking last van een vorm van slapeloosheid;^[5] een slaapstoornis waarbij het lastig is om in te slapen en te blijven slapen. Omdat de slaap cruciaal is voor je mentale en fysieke gezondheid, kan slapeloosheid al snel zijn tol eisen. Gelukkig heeft het lichaam wel een systeem om de slaap onder controle te houden; het zojuist genoemde GABA-systeem.

Het GABA-systeem (dat bestaat uit receptoren en de neurotransmitter GABA) speelt onder andere een belangrijke rol bij je cognitie, gedrag en hoe je lichaam met stress omgaat. Voorlopig onderzoek suggereert dat een laag GABA-gehalte de impact van stress verhoogt, en slaapstoornissen als slapeloosheid in de hand werkt.

En dat is waar valeriaan om de hoek komt kijken: aangezien de chemische structuur van valeriaanwortel de activatie van het GABA-systeem beïnvloedt, kan dit je helpen^[6] weer beter te slapen. Een volledig functionerend GABA-systeem kan namelijk veel beter met stress en slaapstoornissen omgaan.

Hoe moet je valeriaan doseren?

Het doseren van valeriaanwortel werkt net als met veel andere natuurlijke middelen; begin met weinig en ontdek voorzichtig wat voor jou werkt. We gaan straks in op mogelijke bijwerkingen, maar een dosering van maximaal 900mg valeriaanextract geldt over het algemeen als veilig (met een maximum van zes weken). Als je valeriaanwortel gebruikt in combinatie met andere natuurlijke extracten, zoals citroenmelisse, hop of passiebloem, neem dan hooguit 400mg.

Wat betreft de gebruiksfrequentie wordt geadviseerd om maximaal eenmaal daags valeriaan te gebruiken, ongeveer een uur voordat je gaat slapen. Als je valeriaan gebruikt voor iets anders dan slaapproblemen, kun je het ook op een ander tijdstip innemen. Meestal gebruiken mensen het echter om beter te kunnen slapen.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen van valeriaan?

Als je een lage tot gemiddelde dosering neemt, zijn de mogelijke bijwerkingen van valeriaan beperkt. Het is echter wel belangrijk om te weten dat veel onderzoeken alleen het korte termijneffect (4-8 weken) van valeriaan hebben onderzocht, en dat er nog niet veel bekend is over de implicaties ervan bij langetermijngebruik.

Tot dusver zijn de volgende mogelijke bijwerkingen van valeriaan bekend: hoofdpijn, maagklachten, lusteloosheid en een droge mond. Als je hier last van krijgt, neem dan geen valeriaan meer, of wat minder, totdat je je weer prettig voelt. Ook kan er sprake zijn van een interactie tussen valeriaan en voorgeschreven medicatie, dus als je valeriaan wilt gaan gebruiken, moet je dat altijd eerst met je huisarts bespreken.

Conclusie: valeriaan is mogelijk een effectief slaapmiddel

Omdat valeriaanwortel de activatie van het GABA-systeem kan beïnvloeden, is het mogelijk een goed hulpmiddel als je graag beter wilt slapen - of je nu problemen hebt met in slaap vallen of met doorslapen.

Er moet echter ook nog veel onderzoek worden gedaan, vooral wat betreft de impact ervan op de lange termijn, de precieze gezondheidsvoordelen en de dosering. Maar omdat valeriaan nauwelijks bijwerkingen heeft, is er eigenlijk geen reden om er niet mee te experimenteren, om te ontdekken of jij er misschien baat bij hebt. Iedereen die op zoek is naar een natuurlijk slaapmiddel, kan van valeriaan profiteren.

Wil jij ook graag beter slapen? Ga dan naar de Cibdol-shop en bekijk ons uitgebreide assortiment natuurlijke slaapmiddelen. Wil je weten waarom de slaap zo belangrijk voor je fysieke en mentale gezondheid is? Bekijk dan onze CBD-encyclopedie. Daarin staat alles wat je moet weten!