Slapeloosheid: alles wat je weten moet 

Naar schatting, kampt 30% van de volwassenen met slapeloosheid, waarmee het de meest voorkomende slaapstoornis ter wereld is. Maar wat is de oorzaak van deze aandoening? En, belangrijker nog, wat kun je ertegen doen? Lees verder voor meer informatie.

Wat is slapeloosheid?

Slapeloosheid, ook wel 'insomnia' genoemd, is een veelomvattende slaapstoornis die de natuurlijke slaap-waakcyclus van het lichaam verstoort. Deze aandoening kan acuut of chronisch zijn, en naar schatting, heeft grofweg 30% van de wereldbevolking ermee te maken (sommige schattingen wijzen zelfs op 50-60%). Het lijkt daarbij vaker bij ouderen en vrouwen voor te komen.^[1] Het is vrij gebruikelijk dat je op een bepaald moment in je leven te maken krijgt met een milde vorm van insomnia, maar voor een medische diagnose moet er sprake zijn van het volgende:

• Minimaal drie nachten per week moeite met slapen (drie maanden of langer)
• Slaapproblemen die de geestelijke of fysieke gezondheid aanzienlijk verstoren

Slapeloosheid komt veel voor en heeft een impact op alle facetten van het dagelijks leven. Maar gelukkig kunnen we ook iets positiefs melden: met kleine aanpassingen aan je lifestyle verdwijnen slaapproblemen vaak vanzelf weer. Maar voordat we daarop ingaan, laten we eerst eens naar de verschillende vormen van slapeloosheid en de symptomen ervan kijken.

Wat zijn de symptomen van slapeloosheid?

Alle symptomen die met slapeloosheid gepaard gaan, kunnen we onderverdelen in twee van de eerder genoemde categorieën: acuut of chronisch. Kortdurende insomnia betreft een korte periode van verstoorde slaap. Meestal gaat dit met een gebeurtenis in je leven of een verandering in je lifestyle samen. Chronische slaapproblemen kunnen echter maanden aanhouden, ook als er geen belangrijke gebeurtenis in je leven heeft plaatsgevonden.

Veelvoorkomende symptomen van slapeloosheid zijn onder meer:

• Moeite met inslapen of doorslapen
• Eerder wakker worden dan gepland
• Niet-verkwikkende slaap of nog steeds vermoeid, ondanks een volledige nacht slaap

Verstoringen in de slaap-waakcyclus van je lichaam leiden vaak ook tot talloze geestelijke en fysieke problemen. En dit kan weer andere symptomen veroorzaken, zoals:

• Stemmingswisselingen
• Vermoeidheid/overmatige vermoeidheid overdag
• Prikkelbaarheid
• Problemen met concentreren/slechte focus
• Zorgen of slaapangst

Soorten slapeloosheid

De definitie van slapeloosheid is vrij uitgebreid. Om de aandoening beter te begrijpen, categoriseren artsen patiënten daarom vaak op basis van specifieke symptomen:

• Comorbide slapeloosheid: deze term betreft slapeloosheid die met een onderliggende gezondheidsaandoening verband houdt. Veel mensen ervaren bijvoorbeeld slapeloosheid als symptoom van depressie, maar slapeloosheid kan ook weer bijdragen aan depressieve gevoelens.

• Vroeg in de ochtend wakker worden/problemen met inslapen: deze vormen van slapeloosheid komen overeen, maar bevinden zich aan tegenovergestelde kanten van de slaapcyclus. Als je veel te vroeg wakker wordt, kan het lastig zijn om weer in slaap te vallen. Inslaapproblemen hebben echter te maken met 's avonds niet in slaap kunnen vallen.

• Intermitterende slapeloosheid: mensen die vaak wakker worden in de nacht vallen in deze categorie.

Wat zijn de oorzaken van slapeloosheid?

Naast onderliggende ziektes, zijn er ook veel andere mogelijke oorzaken van problemen met de slaap. Sommige lijken daarbij misschien onbelangrijk, maar als je ze nacht na nacht ervaart, ligt slapeloosheid op de loer. Een aantal mogelijke oorzaken van insomnia zijn:

• Overmatige blootstelling aan lawaai, temperatuur of licht: als je nacht na nacht in je slaap wordt gestoord, kan dat razendsnel tot slapeloosheid leiden. Dit verstoort namelijk de slaap-waakcyclus van je lichaam. Denk hierbij aan geluidsoverlast, een benauwde slaapkamer of ongewenste blootstelling aan licht.

• Alcohol, cafeïne of andere stimulerende middelen: als je slecht kunt inslapen, kan alcohol helpen, maar het voordeel is maar van korte duur. Uit onderzoek blijkt namelijk dat alcohol de derde fase en de REM-slaap aanzienlijk verstoort, met als gevolg dat je overdag extreem moe bent.^[2] Cafeïne en andere stimulerende middelen doen precies wat ze impliceren: ze stimuleren je lichaam, terwijl het eigenlijk tot rust moet komen.

• Ploegendienst of onregelmatig slaappatroon: je lijf voert talloze biologische processen uit en volgt een 24-uurs cyclus (circadiane ritme) om je mentaal en fysiek in evenwicht te houden. Helaas is je lichaam niet flexibel genoeg om deze processen, waaronder de slaap en spijsvertering, dagelijks aan te passen. Dit is ook de reden dat ploegendienst of een onregelmatig slaappatroon slapeloosheid in de hand werkt.

Draagt je leeftijd bij aan slapeloosheid?

Kort gesteld: ja, het risico op slapeloosheid is groter bij ouderen.^[3] Maar helemaal zo simpel ligt het nu ook weer niet. Slapeloosheid komt vaker voor als je ouder wordt, maar dit is meestal het resultaat van een combinatie van factoren.

Het is bijvoorbeeld normaal dat je energieniveau afneemt naarmate je ouder wordt, wat meestal met een kort dutje wel weer op te lossen is. Maar combineer herhaaldelijke dutjes met een bepaalde aandoening, zoals artrose, en de kans op het ontwikkelen van slapeloosheid neemt toe.

Bij ouderen draait de behandeling van slapeloosheid dan ook meer om het beheersen van symptomen met betrekking tot alle aspecten van de gezondheid. Er wordt dus minder aandacht gevestigd op alleen de slaaphygiëne.

Hoe is slapeloosheid te behandelen?

De behandeling van slapeloosheid moet eigenlijk altijd met het onder de loep leggen van de lifestyle en slaapgewoonten beginnen. Vaak zijn simpele aanpassingen in de levensstijl al genoeg. In ernstigere gevallen bieden specifieke medicijnen en supplementen soms uitkomst.

Medicatie

Bepaalde medicatie voor slapeloosheid is vrij verkrijgbaar; voor andere middelen heb je een recept nodig. Een voorbeeld van vrij verkrijgbare medicijnen zijn antihistaminica. Deze kun je kortdurend gebruiken om de slaap te bevorderen. Receptgeneesmiddelen zijn bijvoorbeeld eszopiclone en zolpidem.

Het probleem met medicijnen (vrij verkrijgbaar of niet) is dat veel middelen ongewenste bijwerkingen veroorzaken. Ze zijn bovendien niet allemaal geschikt om lange tijd te gebruiken. Het is daarom belangrijk dit eerst met je huisarts te bespreken, zodat je samen kunt beslissen wat het beste is.

Melatonine

Melatonine is een hormoon dat onmisbaar is voor het behoud van een evenwichtige slaap-waakcyclus. Je lijf heeft het niveau melatonine meestal goed onder controle, maar door omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan kunstlicht, kan de productie ook verstoord raken. Hierdoor kan in slaap vallen lastig worden. Het gebruik van melatonine-supplementen is een kortetermijnoplossing waarmee je het natuurlijke melatonine-niveau in je lichaam kunt verhogen, waardoor je slaapritme weer herstelt.

Natuurlijke hulpmiddelen

Gelukkig bestaan er ook talloze natuurlijke middelen die je kunnen bijstaan in je streven naar een verbeterde slaapkwaliteit:

• Valeriaan: deze stof is ooit door de oude Grieken ontdekt. Het is daarbij gebleken dat valeriaan, of liever valeriaanwortel, de GABA-receptoren beïnvloedt. Deze receptoren spelen een belangrijke rol bij de slaapregulatie.^[4]

• Magnesium: volgens onderzoekers van de Universiteit van Genève is een evenwichtige magnesiumspiegel "nodig voor een normale slaapregulatie".^[5] De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid magnesium varieert wat mannen en vrouwen betreft, maar in de meeste gevallen is aanvulling op het dieet gunstig.^[6]

• Lavendelolie: dit middel wordt al eeuwenlang gebruikt. Er is bovendien veel bewijs dat lavendelolie de slaap ondersteunt. Sommige onderzoeken durven zelfs te beweren dat lavendel "het percentage diepe of trage-golf-slaap bij mannen en vrouwen verhoogt".^[7] Je lichaam gebruikt deze slaapfase om allerlei herstellende processen uit te voeren.

• CBD/CBN: voor wat betreft de slaap hebben ook cannabinoïden talloze voordelen. CBD heeft namelijk interactie met het endocannabinoïdesysteem (ECS), een regulerend, lichaamseigen systeem dat direct betrokken is bij functies als de stemming, eetlust en slaap. CBN is een minder bekende cannabinoïde, maar wordt inmiddels uitgebreid onderzocht vanwege de mogelijke impact ervan op de slaap.

• Kamille: het mooie van kamille zit hem niet in de felgekleurde bloemen, maar in de vele chemische verbindingen die erin zitten. Kamille bevat naar schatting 36 flavonoïden en 28 terpenen. Wetenschappers denken daarbij dat de unieke combinatie van deze natuurlijke stoffen in de plant een positieve impact op de slaap heeft.

Insomnia en CBD

Aangezien CBD niet giftig en het aantal mogelijke bijwerkingen ervan beperkt is, is het ook de moeite waard om te kijken in hoeverre deze stof bij slapeloosheid uitkomst kan bieden. Om een volledig beeld te schetsen, moeten we echter ook nagaan of de stof invloed heeft op de stemming. Angst en andere stemmingsstoornissen leiden tenslotte vaak tot chronische slapeloosheid.

Wat blijkt uit onderzoek?

Wetenschappers van de Universiteit van Calgary hebben in een review tientallen slaaponderzoeken bestudeerd. Hun doel: achterhalen wat de impact van CBD op sociale angststoornissen, slapeloosheid en epilepsie is.^[8] De resultaten lijken hand in hand te gaan met een recentere case review met betrekking tot CBD en angst, waarin de wetenschappers pleiten voor "gecontroleerde klinische studies" op dit gebied.^[9]

Uit deze eerste onderzoeken kwamen intrigerende bevindingen naar voren. Toch zijn slaapstoornissen ingewikkelde aandoeningen: er is zelden één oorzaak aan te wijzen, en behandelingen zijn vaak gericht op verschillende fysieke en psychische symptomen.

Hoe gebruik je CBD bij slapeloosheid?

Het gebruik van CBD, ongeacht je doel, is een ingewikkelde kwestie. Het geven van advies is lastig, omdat er geen 'ideale dosering' bestaat. Factoren als je geslacht, gewicht, lengte, leeftijd en reden van gebruik spelen allemaal een rol bij hoeveel CBD je nodig hebt. Het advies wat betreft het doseren van cannabidiol is daarom: begin voorzichtig.

CBD wekt in ieder geval geen high op, en volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt het ook goed verdragen door mensen.^[10] Begin simpelweg met enkele druppels, 2-3 keer per dag, en beoordeel vervolgens hoe je je voelt. Het is ook belangrijk om dit schema minimaal twee weken aan te houden. Hierna kun je de dosering verhogen of verlagen, al naar gelang je behoefte.

Bezoek de winkel van Cibdol en ontdek een uitgebreid aanbod van slaapproducten, waaronder veel van de natuurlijke hulpmiddelen die hierboven zijn genoemd. Wil je eerst meer weten over het belang van de slaap voor je geestelijke en fysieke gezondheid? Blader dan eens door onze CBD-encyclopedie.