Pijn: oorzaken, soorten pijn, en hoe je ermee om kunt gaan

Pijn is een onontkoombaar gevoel dat aangeeft dat je een blessure of ziekte hebt. Wat het echter een bijzonder fenomeen maakt, is dat geen twee ervaringen hetzelfde zijn – iedereen heeft weer een ander pijnniveau. Lees hieronder meer over de verschillende soorten pijn, mogelijke triggers en wat je kunt doen om het te verlichten.

Wat is pijn? Soorten en oorzaken

Pijn is een reactie op schadelijke of gevaarlijke prikkels. Het zet je ertoe aan om je terug te trekken uit bedreigende situaties, wat de mensheid al miljoenen jaren heeft geholpen om te overleven. Hoe naar het ook kan zijn, zonder pijn zou je lichaam niet in staat zijn om te genezen en zich te herstellen.

Hoe verwerkt je lichaam pijn?

Ondanks dat je het meteen voelt, is er geen directe link tussen pijn en je hersenen. In plaats daarvan is pijn afhankelijk van verschillende neuronen en zenuwbanen, om van de bron naar je hersenen - en weer terug - te gaan. Een neuron is een zenuwcel die verantwoordelijk is voor het verzenden van een signaal.

Stel je eens voor dat je op een scherp voorwerp stapt: je zenuwuiteinden (nociceptoren) voelen het letsel aan de onderkant van je voet, waarna het signaal langs zenuwvezels naar de dorsale hoorn aan de basis van de wervelkolom wordt gestuurd. Het oorspronkelijke signaal wordt vervolgens overgebracht naar andere neuronen, waarbij het door het ruggenmerg naar de thalamus gaat. De thalamus maakt deel uit van het mesencephalon (de middenhersenen) en is verantwoordelijk voor het ordenen van signalen.

Eenmaal geordend, komt het signaal aan in de sensorische cortex (je emotionele reactie op pijn), waar het wordt ontcijferd en geïnterpreteerd door de motorische cortex (je fysieke reactie op pijn).

Het signaal gaat vervolgens langs dezelfde route terug naar motorneuronen in je voet. Het resultaat van dit alles: je springt vloekend en tierend rond, met beide handen om je voet vastgeklampt. Hoewel er tientallen stadia zijn om 'pijn te voelen', gebeurt dit allemaal in minder dan een seconde.

Soorten pijn

Omdat er meerdere soorten pijn bestaan, is het lastig om het te behandelen. Bovendien zijn geen twee ervaringen hetzelfde. Eén verstoring van het pijnproces kan al een heel andere pijnreactie teweegbrengen.

• Nociceptieve pijn: dit behelst een scherp, pijnlijk of kloppend gevoel, en is het meest voorkomend. Je ervaart nociceptieve pijn wanneer je ergens tegenaan stoot, een schram oploopt of je lichaam anderzijds beschadigt.

• Neuropathische pijn: dit type pijn is moeilijker te lokaliseren, omdat het de zenuwen betreft, en door normaal ‘niet-pijnlijke’ prikkels kan worden veroorzaakt. Neuropathische pijn wordt vaak omschreven als een schietend, stekend of branderig gevoel.

• Radiculaire pijn: dit betreft specifiek de zenuwen in je wervelkolom, en is het gevolg van compressie of een ontsteking. Druk op de zenuwen veroorzaakt vaak gevoelloosheid, tintelingen en zwakte in de benen en onderrug.

• Viscerale pijn: viscerale pijn omvat wederom de activering van specifieke pijnreceptoren, maar dit keer in je bekken, je borst of je buik. Dit soort pijn is meestal het gevolg van schade aan inwendig weefsel of inwendige organen en manifesteert zich als een gevoel van druk of diepe pijn.

Acute versus chronische pijn: wat is het verschil?

Alle hierboven genoemde soorten pijn hebben één ding gemeen: ze kunnen zowel acuut als chronisch zijn.

Acute pijn is onmiddellijk en meestal een reactie op een verzwarende activiteit of op externe prikkels. Op een scherp voorwerp stappen, je elleboog stoten of in je huid snijden - dit allemaal veroorzaakt acute pijn. Het gevoel duurt meestal maar enkele minuten, maar kan in sommige gevallen wel 3-6 maanden aanhouden.

Aan de andere kant is chronische pijn veel ernstiger. Bovendien verdwijnt deze pijn niet, ook niet als er geen triggers meer zijn. Het kan het gevolg zijn van een verstoring van een deel van het pijnproces, waarbij het niet goed meer werkt. Chronische pijn komt ook veel voor bij bepaalde gezondheidsproblemen, zoals:

• Artritis
• Fibromyalgie
• Osteoporose
• Ischias

Wat is chronische pijn en hoe wordt het gediagnosticeerd?

Kamp je met chronische pijn, dan komt dit je maar al te bekend voor: het doet afbreuk aan je zelfvertrouwen en het is altijd aanwezig. Je kinderen oppakken, winkelen en zelfs eenvoudige huishoudelijke taken worden een strijd tussen je geest, lichaam en wil.

Een op de vijf volwassenen in Europa lijdt aan nociceptieve of neuropathische pijn, en een derde daarvan ervaart constante pijn.

Zelfbehandeling, zoals mindfulness en leefstijlaanpassingen, speelt een belangrijke rol bij het omgaan met chronische pijn. Daarbij bestaat er geen simpele 'one-size-fits-all'-oplossing - het zit allemaal veel ingewikkelder in elkaar. Ook is het zo dat chronische pijn weer kan afnemen en na een tijdje terug kan keren. Deze gevallen worden nog steeds als chronisch geclassificeerd, omdat de pijn gedurende een langere periode (langer dan zes maanden) voorkomt.

Als de pijn meerdere weken aanhoudt, je dagelijkse activiteiten beïnvloedt of steeds erger wordt, ga dan naar je huisarts. Er kunnen echter verschillende factoren betrokken zijn bij chronische pijn, dus je krijgt de diagnose niet zomaar. De meeste dokters beginnen met het stellen van eenvoudige vragen, zoals:

• Wanneer begint of stopt de pijn?
• Waar doet het pijn?
• Waar bevindt zich de pijn op een schaal van 1 tot 10?

Artsen kunnen ook met een CT-scan, MRI of röntgenfoto’s mogelijke problemen opsporen. Aangezien chronische pijn vaak neuropathisch is, is het meestal lastig om de onderliggende oorzaak te achterhalen, omdat het gebied waar je de pijn ervaart niet altijd het echte probleem is.

Hoe kun je met chronische pijn omgaan?

Omgaan met chronische pijn is zowel een fysieke als mentale uitdaging. Maar gelukkig zijn er wel verschillende manieren om ermee om te gaan.

Blijf in beweging

Chronische pijn verdwijnt vaak niet met lichaamsbeweging, maar actief blijven is wel de beste manier om het onder controle te houden. Als je niet naar de sportschool kunt of je pijn je ervan weerhoudt om bepaalde hobby’s uit te oefenen, probeer dan veilige, revaliderende alternatieven.

Probeer aanvullende behandelingen

Er zijn diverse activiteiten, supplementen en aanvullende behandelingen (acupunctuur, kruidengeneeskunde, massage) waar je, naast de traditionele behandeling, uit kunt kiezen. Vergeet niet dat elke pijnsensatie uniek is. Probeer dus verschillende dingen uit totdat je hebt gevonden wat jou helpt.

Mindfulness

Een groot deel van hoe je pijn voelt, heeft te maken met je mindset en aangeleerde reacties. Dat betekent niet dat een sterke geest pijn volledig kan overwinnen, maar een goede mentale gezondheid helpt wel om met chronische pijn om te gaan. Bovendien kan mindfulness helpen bij het verlichten van de stress die je hierbij kunt ervaren.

Vraag om hulp

Als je met chronische pijn kampt, kun je misschien niet alles doen wat je wilt. Maar dat betekent niet dat je deze activiteiten helemaal uit je leven moet verbannen. Als je bijvoorbeeld een passie hebt voor tuinieren, vraag dan een vriend om je te helpen, vooral als je weet dat het buigen en tillen de pijn verergert. Chronische aandoeningen hoeven niet te betekenen dat je de dingen waar je van houdt per definitie moet opgeven.

Praat met anderen die met chronische pijn leven

Miljoenen mensen over de hele wereld hebben aandoeningen als chronische rugpijn. Je staat er dus niet alleen voor. Er zijn duizenden mensen en veel steungroepen waar je steun bij kunt vinden. Dit helpt niet alleen om je frustraties te delen, maar je kunt ook meer te weten komen over therapieën die je leven aanzienlijk kunnen verbeteren.

Helpt wiet bij artritispijn en ontstekingen?

Wiet heeft wereldwijd een lange geschiedenis van recreatief gebruik. De THC in de plant (de stof die je high maakt) heeft het echter lang lastig gemaakt om de mogelijkheden van de plant wetenschappelijk te onderzoeken.

Gelukkig is de wereldwijde publieke opinie steeds meer aan het verschuiven en verschijnen er steeds meer onderzoeken naar de effecten van cannabis op pijn en ontstekingen. Er is nog veel onbekend over specifieke doseringen, optimale toedieningsmethoden en bijwerkingen, maar preklinisch bewijs suggereert wel dat er in dit opzicht meer onderzoek moet worden gedaan naar wiet en cannabinoïden. De eerste studies naar het verlichten van pijn - met name chronische pijn - door receptoren en zenuwuiteinden te beïnvloeden, zijn tot nu toe in ieder geval veelbelovend.

Het blijkt echter lastig te achterhalen welke specifieke cannabinoïden met welke receptoren samenwerken en hoe ze zenuwuiteinden die verband houden met pijn beïnvloeden. Wel denken wetenschappers dat cannabidiol (CBD), een niet-giftige cannabinoïde, in dit opzicht het meest te bieden heeft.

CBD-olie bij pijn: wat we tot nu toe weten

CBD is voor onderzoekers om verschillende redenen van groot belang. Om te beginnen, is de verbinding volledig natuurlijk en heeft het minimale bijwerkingen. Bovendien maakt de unieke invloed ervan op homeostase (het lichaamsvermogen om zichzelf te reguleren) het een krachtig hulpmiddel voor het omgaan met chronische pijn.

Wat is CBD?

Voordat we ingaan op onderzoek met betrekking tot CBD en pijn, eerst iets over de achtergrond van deze verbinding. CBD is afgeleid van industriële hennep en een volledig natuurlijk molecuul dat deel uitmaakt van de chemische structuur van de plant. Wat het echter onderscheidt van andere natuurlijke supplementen, is de invloed ervan op je lichaam.

Wanneer CBD in je bloedbaan terechtkomt, gaat het door je lichaam en staat het in wisselwerking met een netwerk van cannabinoïde-receptoren. In ieders lichaam zitten deze receptoren, die CBD in staat stellen tientallen lichaamsfuncties te beïnvloeden, waaronder de stemming, spijsvertering, slaap en, belangrijker nog, pijn.

Kan CBD op een natuurlijke manier chronische pijn helpen verlichten?

Het op een natuurlijke manier behandelen van chronische pijn is enorm belangrijk, omdat de symptomen dag in dag uit voorkomen. Hoewel we niet twijfelen aan de werkzaamheid van farmaceutische pijnstillers, hebben deze vaak wel ernstige bijwerkingen. Bovendien kan langdurig gebruik hiervan weer nieuwe gezondheidsproblemen veroorzaken.

Patiënten hebben dan ook een betrouwbaar alternatief nodig dat de lichaamsfuncties niet verstoort en bij verschillende levensstijlen past. Diverse studies hebben geprobeerd de werkzaamheid van CBD vast te stellen bij het verlichten van chronische pijn. Met name aandoeningen als colitis ulcerosa, reumatoïde artritis en migraine komen in deze onderzoeken naar voren.

CBD blijkt samen te werken met het lichaam om zo invloed uit te oefenen. Dit alleen al kan het zeer voordelig maken voor mensen met chronische pijn. Zo ontstaan namelijk geen aanvullende problemen, zoals bij traditionele medicatie.

CBD en migraine

De exacte oorzaak van migraine is onbekend, en dit maakt het ongelooflijk lastig te behandelen. De nare symptomen en het feit dat het chronisch kan worden, maken dat migraine een van de grootste oorzaken van ziekteverzuim is.

De relatie van CBD met migraine is bijna net zo gecompliceerd als de aandoening zelf. Onderzoekers denken dat migraine voortkomt uit een gebrek aan chemisch evenwicht, waarbij de zenuwuiteinden in de hersenen verstoord raken.

Studies naar de directe effecten van CBD op migraine zijn beperkt, maar sommige onderzoeken suggereren wel een verband tussen migraine en een gebrek aan endocannabinoïden. In dat geval zou CBD zeer interessant kunnen zijn, omdat de chemische structuur ervan sterk op die van endocannabinoïden lijkt.

CBD en coeliakie

Coeliakie veroorzaakt een overgevoelige reactie op gluten, het eiwitmolecuul in tarwe, rogge en gerst. Gezien de hoeveelheid voedingsmiddelen die gluten bevatten, kan een lichte intolerantie je kwaliteit van leven al aanzienlijk beïnvloeden.

Ook hier geldt dat het verband tussen CBD en coeliakie nog steeds wordt onderzocht. Wat wetenschappers echter wel al hebben ontdekt, is dat een gezonde endocannabinoïde-spiegel in je lichaam kan helpen om darmontstekingen te verminderen. Daarbij blijkt CBD het vermogen te hebben om bepaalde enzymen te remmen die het natuurlijke niveau van endocannabinoïden verlagen. Hierdoor vermoeden onderzoekers dat de cannabinoïde het lichaam kan helpen om ontstekingen tegen te gaan.

CBD en chronische rugpijn

Rugpijn komt veel voor, maar gelukkig gaat het meestal na een paar weken weer over. Met zoveel zenuwen rond de basis van de wervelkolom (waar de meeste rugproblemen beginnen), kan de aandoening echter al snel chronisch worden. Regelmatige lichaamsbeweging, stretchen, ontstekingsremmers en compressiepakketten kunnen allemaal helpen om rugpijn te verminderen. Maar hoe zit het eigenlijk met CBD?

Een van de belangrijkste oorzaken van chronische rugpijn is een ontsteking. De meest voorkomende diagnose daarbij is een ontstoken tussenwervelschijf aan de basis van de wervelkolom. Een ontsteking veroorzaakt compressie op omliggende zenuwen, wat vervolgens neuropathische pijn teweegbrengt. In dit soort gevallen kunnen pijnstillers helpen, maar de ontsteking blijft de oorzaak van het probleem.

Van cannabinoïden, waaronder CBD, wordt aangenomen dat ze de ontstekingsreactie van het lichaam kunnen beïnvloeden. Namelijk middels interactie met cannabinoïdereceptoren die aan het immuunsysteem gekoppeld zijn. Als hierdoor de ontsteking aanzienlijk vermindert, kan dit (naast andere manieren van pijnbeheersing) de rugpijn weer verminderen, zodat je hier veel beter mee om kunt gaan.

Kan CBD ontstekingen ook te veel verminderen?

De meeste ziekten die tot chronische pijn leiden, hebben één ding gemeen: er is sprake van een ontsteking. Het is echter belangrijk te benadrukken dat ontstekingen ook een noodzakelijke lichamelijke reactie zijn. Zonder zou je lichaam een infectie namelijk niet kunnen bestrijden, of beschadigd weefsel kunnen repareren. Wat dat betreft, vragen onderzoekers zich af of CBD ook een keerzijde heeft.

Een vermindering van chronische ontstekingen is nuttig, maar als je ontstekingsreactie gewoon werkt zoals bedoeld, zal CBD deze dan ook zodanig beïnvloeden dat er cruciale lichaamsfuncties onder gaan lijden?

CBD vult, net als vitamines en mineralen, je lichaam met ontbrekende elementen aan. Maar vitamines en mineralen kunnen bij overmatig gebruik ook nadelige effecten hebben. Om de impact van CBD op ontstekingen echt te benutten, is het daarom belangrijk om het op een evenwichtige manier te gebruiken, waarbij de dosering dienovereenkomstig moet worden gecheckt en aangepast.

Hoe gebruik je CBD-olie bij pijn?

Aangezien de werkzaamheid van CBD grotendeels afhangt van de dosering en consumptiemethode, hieronder een paar dingen die je in het geval van pijn moet weten.

Het belangrijkste is dat je het product op jouw situatie afstemt. Heb je bijvoorbeeld neuropathische pijn, dan kan een CBD-capsule of olie met een hoge concentratie CBD handig zijn, omdat deze producten door het lichaam circuleren en interne receptoren activeren.

Een cannabiszalf met CBD kan echter handig zijn als je een pijnlijke huid hebt. Je huid heeft namelijk ook cannabinoïde-receptoren, en als je op zere plekken CBD-zalf smeert, zal het effect juist daar te voelen zijn, in plaats van dat het in de bloedbaan terechtkomt.

Gelukkig krijg je van CBD geen high en wordt het volgens de Wereldgezondheidsorganisatie^[1] door mensen vaak goed getolereerd. We raden je daarbij aan te experimenteren met verschillende CBD-producten. Probeer iets te vinden wat niet alleen bij je levensstijl past, maar wat ook het meeste impact op je welzijn heeft.

Het doseren van CBD bij pijn

Hoewel er wel enige consensus bestaat over de mogelijke invloed van CBD op pijn, is er nog geen vaste aanbeveling wat de dosering betreft. Pijn is een sensatie die voor iedereen uniek is, en de pijn die jij voelt, is nooit 100% hetzelfde als bij iemand anders met vergelijkbare klachten.

De verschillen in de pijnrespons van mensen, en het gebrek aan gericht onderzoek, maken het lastig een doseringsadvies te geven. Hier volgen echter een paar algemene tips om je op weg te helpen:

• Heb je nog nooit CBD geprobeerd, begin dan met een supplement of crème met een lage concentratie. Als je eenmaal aan de impact van CBD gewend bent geraakt, verhoog dan geleidelijk de dosis en gebruiksfrequentie totdat je het gewenste effect voelt.

• De dosiscalculator van Cibdol biedt een 'startpunt' op basis van verschillende sleutelfactoren. Of je nu helemaal nieuw bent met CBD of je ervaring wilt verfijnen, deze calculator kan je aardig op weg helpen.

• Probeer CBD regelmatig gedurende de dag te consumeren als je chronische pijn hebt. CBD is niet giftig, wat het ideaal maakt voor dagelijks gebruik.

• Als de pijn op bepaalde momenten van de dag intenser is, wissel dan je consumptiemethoden af. Zo heeft CBD e-liquid bijna onmiddellijk effect, terwijl CBD-oliën ongeveer een uur nodig hebben om effect te hebben. Kijk daarbij naar de voor- en nadelen van de diverse producten, en ga op basis hiervan na of een product bij jouw behoeften past.