Narcolepsie: symptomen, oorzaak en behandeling

Narcolepsie leidt vaak tot een aanzienlijke verstoring van het dagelijks leven: het kan problemen met je werk opleveren en niet alleen belastend zijn voor jezelf, maar ook voor je vrienden en familie. Lees verder en ontdek wat narcolepsie precies is en hoe deze chronische slaapstoornis kan worden behandeld.

Wat is narcolepsie?

Hoewel zeldzaam, is narcolepsie^[1] een chronische neurologische aandoening waarbij mensen ongecontroleerd in slaap vallen of zich moe voelen. Het onvermogen van de hersenen om de slaap-waakcyclus onder controle te houden, leidt er hierbij toe dat het brein herhaaldelijk en zonder waarschuwing in de REM-fase terechtkomt. Het gevolg is dat de levenskwaliteit vaak ernstig wordt aangetast, omdat je vaak niet meer kunt werken, niet meer aan sociale gelegenheden kunt deelnemen of zelfs geen auto meer kunt besturen.

De meeste gevallen van narcolepsie openbaren zich tijdens de adolescentie, waarbij de aanvallen van slaperigheid in twee groepen kunnen worden verdeeld; type 1 en type 2. Het eerste type gaat meestal gepaard met een verlies van spiercontrole (cataplexie), het tweede niet. Ook opmerkelijk is dat episodes van slaperigheid door emoties kunnen worden getriggerd. Intense emoties, zoals lachen, blijdschap, woede en frustratie, kunnen allemaal symptomen uitlokken en verergeren.

Diagnose van narcolepsie

In ernstige gevallen is narcolepsie gemakkelijk vast te stellen, maar het heeft ook symptomen gemeen met andere neurologische aandoeningen. Daarom voeren artsen soms aanvullende tests of onderzoeken uit. Een van de symptomen die specifiek zijn voor narcolepsie is echter cataplexie, het onvrijwillige verlies van spierkracht en -tonus.

Twee vaak gebruikte tests zijn de polysomnogram (PSG) en multiple sleep latency test (MSLT). Een PSG of slaaponderzoek controleert de hersen-, spier- en oog-activiteit tijdens de slaap, terwijl een MSLT-onderzoek nagaat of de betrokkene in de REM-slaap komt en hoe vaak.

Helaas is er geen genezing voor narcolepsie, vooral omdat artsen en medici nog steeds niet weten wat precies de oorzaak is. Wel is het bemoedigend dat veranderingen in de levensstijl en medicatie de symptomen kunnen verlichten. Straks meer hierover.

Symptomen van narcolepsie

De bekendste symptomen van narcolepsie zijn slaperigheid en plotseling in slaap vallen, maar de aandoening kan je ook op andere manieren treffen, waaronder:

• Cataplexie: een plotseling verlies van spierkracht en -tonus. Dit gaat meestal gepaard met een slaapaanval en kan de spieren in het hele lichaam aantasten, ook in het gezicht.

• Slaapverlamming: slaapverlamming is een tijdelijk onvermogen om te bewegen of te spreken, terwijl je je nog wel bewust bent van je omgeving, en kan ongelooflijk verontrustend zijn. Het gebeurt meestal als iemand in slaap valt of wakker wordt, en de episoden duren vaak enkele seconden tot een paar minuten.

• Slapeloosheid: het lijkt misschien vreemd om slapeloosheid als symptoom van narcolepsie te noemen, maar het is belangrijk te benadrukken dat de aandoening niet alleen met oncontroleerbaar in slaap vallen te maken heeft. Narcolepsie leidt ook tot een fundamentele verstoring van je slaap-waakcyclus, wat kan betekenen dat je 's nachts maar moeilijk in slaap kunt vallen.

• Hypnopompische hallucinaties: net als bij slaapverlamming treden hallucinaties bij narcolepsie meestal op bij het inslapen of wakker worden. De illusies zijn vaak levendig en verontrustend.

• Automatisch gedrag: mensen met narcolepsie gaan soms gewoon door met alledaagse activiteiten als ze een slaapaanval hebben. De prestaties verslechteren daarbij, en de persoon kan zich de laatste seconden vaak niet meer herinneren. Automatisch gedrag komt meestal alleen voor bij dagelijkse activiteiten, zoals autorijden, schrijven of boodschappen doen.

Oorzaken van narcolepsie

Misschien wel het meest ontmoedigende is het gebrek aan inzicht in de mogelijke oorzaken of triggers. Onderzoekers hebben echter wel vastgesteld dat in bijna alle gevallen de persoon een tekort heeft aan het van nature voorkomende hormoon hypocretine. Hypocretine, ook bekend als 'orexine', speelt een cruciale rol bij het reguleren van je waakzaamheid, eetlust, opwinding en andere gedragingen.

Hoewel wetenschappers weten dat mensen met narcolepsie een abnormaal laag niveau van hypocretine hebben, weten ze niet wat de oorzaak van dit tekort is. Schade aan de neuronen die verantwoordelijk zijn voor de productie van hypocretine speelt waarschijnlijk mee, maar waarom die disfunctie bij sommige mensen optreedt en bij anderen niet, is nog altijd onduidelijk.

Mogelijke oorzaken van narcolepsie zijn:

• Beschadiging van de neuronen die verantwoordelijk zijn voor de productie van hypocretine (gewoonlijk het gevolg van psychologische stress, varkensgriep of andere ernstige infecties)
• Auto-immuunziekten
• Familiegeschiedenis van narcolepsie
• Hersenletsel

Hoe narcolepsie te behandelen

Hoewel het lastig is een ziekte met een onbekende oorzaak goed te behandelen, zijn er toch verschillende dingen die mensen met deze aandoening kunnen doen om hun levenskwaliteit te verbeteren. De effectiviteit van de behandelopties verschilt, afhankelijk van de levensstijl en de ernst van de narcolepsie, maar mogelijk heilzame therapieën omvatten:

Stimulanten en selectieve serotonine heropname remmers (SSRI's)

Beide zijn bedoeld om de secundaire implicaties van narcolepsie aan te pakken. Stimulanten kunnen je waakzaamheid overdag verbeteren en bijdragen aan het herstel van de slaap-waakcyclus. SSRI's behandelen de stemmingsgerelateerde gevolgen van narcolepsie; mensen met deze ziekte worden vaak depressief of angstig.

Aanpassingen van de levensstijl

Veel mensen met narcolepsie delen hun dag ook anders in om het risico op ongelukken of verwondingen tijdens een slaapaanval te voorkomen. Dit houdt meestal regelmatige dutjes in, om het effect van vermoeidheid overdag tegen te gaan, een consequent slaapschema, het vermijden van cafeïne na het middaguur en een ontspannende slaaproutine.

Regelmatige lichaamsbeweging wordt ook aanbevolen, omdat dit helpt overmatige gewichtstoename aan te pakken. Mensen met narcolepsie hebben vaak moeite om een gezond gewicht te behouden, wat verdere complicaties kan hebben.

Kan CBD bij narcolepsie helpen?

Net als veel van de bestaande behandelingsmethoden pakt CBD narcolepsie niet rechtstreeks aan, maar kan het wel bepaalde symptomen of secundaire effecten beïnvloeden. Van alle symptomen van narcolepsie is slapeloosheid het symptoom waarbij CBD het meest is onderzocht.

Een gezamenlijke casestudie van verschillende vooraanstaande universiteiten belichtte de impact van CBD op de slaap en angst^[2]. Hoewel de onderzoekers erkenden dat er nog "gecontroleerde klinische studies" nodig zijn, kunnen hun bevindingen wel cruciaal voor mensen met narcolepsie en andere slaapgerelateerde aandoeningen blijken^[3]. Gezien het gebrek aan toxiciteit van de stof en de over het algemeen goed verdragen bijwerkingen, is het een aantrekkelijk middel, naast de traditionele behandelingsmogelijkheden.

Het nadeel is de mogelijke interactie van CBD met medicijnen, waaronder SSRI's en stimulerende middelen. Cannabidiol kan de halfwaardetijd hiervan verstoren, dus raadpleeg altijd je huisarts als je CBD in combinatie met medicijnen wilt gebruiken. Alleen met huisartsadvies is het mogelijk om goed met narcolepsie om te gaan en zoveel mogelijk een 'normaal' leven te leiden.

Heb je je goed ingelezen, indien nodig je huisarts geraadpleegd, en wil je natuurlijke slaapsupplementen met CBD uitproberen? Bekijk dan eens het speciale slaapassortiment op onze website. Of, om meer te leren over de neurochemische stoffen die betrokken zijn bij de slaap, en het effect van slapen op je lichamelijke en geestelijke welzijn, bezoek onze CBD-encyclopedie.