Alles wat je over GABA moet weten

GABA is een neurotransmitter die signalen in het centrale zenuwstelsel kan downreguleren. Het heeft daarmee een kalmerende invloed. Bijvoorbeeld op stress, de slaap en angst. Steeds meer mensen wenden zich om deze reden tot GABA-supplementen. Lees verder en ontdek of ook jij baat zou kunnen hebben bij een verhoogd GABA-niveau!

Wat is GABA?

GABA staat voor 'gamma-aminoboterzuur', en is een fascinerend molecuul dat een belangrijke rol speelt bij celsignalering. Technisch gezien is het een niet-essentieel aminozuur, wat betekent dat het lichaam het op natuurlijke wijze produceert (middels de voorloper glutamine). Het werkt echter ook als een neurotransmitter, en dan vooral als een remmende neurotransmitter. Zo helpt GABA de activiteit in het centrale zenuwstelsel te blokkeren of te remmen.

GABA maakt onderdeel uit van een geavanceerd biologisch netwerk. Zo werkt het samen met GABA-receptoren die voornamelijk in het limbische systeem worden aangetroffen. Dit is het deel van de hersenen waarin gevoelens en herinneringen worden opgeslagen. Een vertraging van de celsignalering in het zenuwstelsel leidt tot een kalm gevoel. Daarnaast helpt het ook andere biochemicaliën te reguleren.^[1]

Het rustgevende effect van gamma-aminoboterzuur is de reden waarom GABA-supplementen steeds meer aan populariteit winnen. Vooral mensen die stress en angstgevoelens hebben wenden zich tot producten met GABA. Maar heeft het drastisch verhogen van het GABA-niveau ook echt voordeel, of gooi je er misschien je eigen ruiten mee in?

Voordat we die cruciale vraag kunnen beantwoorden, gaan we eerst in op de verschillende neurotransmitters die je lichaam en geest beïnvloeden.

Wat zijn neurotransmitters?

Neurotransmitters zijn essentiële signaalmoleculen die beïnvloeden hoe verschillende cellen zenuwimpulsen interpreteren. Sommige neurotransmitters, zoals GABA, downreguleren de celsignalering, terwijl andere juist een stimulerend effect hebben.

• Dopamine: dopamine wordt geproduceerd in de hersenen en is de primaire neurotransmitter die met beloning en plezier in verband staat. Hierdoor heeft het invloed op het geheugen, gedrag, de motivatie, slaap en opwinding.

• Acetylcholine: acetylcholine bevindt zich in een gedeelte van het perifere zenuwstelsel dat ook wel het 'autonome zenuwstelsel' wordt genoemd. Het helpt signalen over te brengen die verband houden met de spieren, bloedvaten en hartslag.

• Serotonine: serotonine is nog zo’n stemmingsgerelateerde neurochemische stof. Dit stofje staat bekend als hét 'feel-good' stofje. Serotonine dankt die reputatie aan zijn rol bij emoties, de spijsvertering, slaap en seksuele gezondheid.

• GABA: de belangrijkste functie van gamma-aminoboterzuur is de controle van signalen in relatie tot ontspanning, emoties en de slaap. GABA biedt balans, wat cruciaal is voor je mentale gezondheid.

Hoe breng je neurotransmitters in evenwicht?

De hierboven genoemde neurotransmitters beïnvloeden sterk je gedachtes en gevoelens. Toch vertegenwoordigen ze slechts een fractie van de chemicaliën die dit doen. Bovendien schommelt de balans van deze neurochemicaliën voortdurend, afhankelijk van fysieke activiteiten, voeding, gebruik van supplementen, je sociale schema en andere factoren.

In principe is het een onmogelijke taak om deze verschillende neurochemicaliën in perfect evenwicht te brengen. Je kunt je dan ook beter concentreren op specifieke welzijnsgebieden die je wilt verbeteren. Wil je bijvoorbeeld beter slapen, dan kan het goed zijn om je op een chemisch stofje of hormoon te richten dat daarbij kan helpen.

Wat zijn de tekenen van een tekort aan GABA?

Afgezien van een zeldzame aandoening die 'GABA-transaminase-deficiëntie' wordt genoemd, zijn de typische signalen van een GABA-tekort heel subtiel. Zoals we al zeiden, is de primaire taak van GABA het kalmeren van overactieve signalen die bijdragen aan gevoelens van stress en angst.

Voel je je dus vaak angstig, nerveus of prikkelbaar zonder duidelijke aanleiding, dan kan het zijn dat je GABA-niveau niet langer in balans is. Als je hersenen niet regelmatig GABA produceren, kan dit tot emotionele uitbarstingen en verontrustende gevoelens leiden. Dit beïnvloedt vervolgens je mentale welzijn.

Wat zijn de oorzaken van een GABA-tekort?

De exacte oorzaak van een fluctuatie in het GABA-niveau is moeilijk vast te stellen, omdat iedereen een andere levensstijl heeft. Ervaar je echter een van de hierboven genoemde symptomen, onderzoek dan eens wat er aan de hand kan zijn. Hierbij moet je denken aan:

• Een lang of stressvol werkschema
• Conflict met een familielid of je partner
• Gebrek aan rust
• Slechte voeding of een ondermaats dieet

Een laag GABA-niveau komt tegenwoordig bij veel mensen voor. Velen herkennen zich daarbij in een of meer van de bovenstaande factoren. De sleutel is dat je deze herkent, net als de symptomen van een laag GABA-niveau. Vervolgens kun je stappen ondernemen om weer in balans te komen.

Hoe kun je je GABA-niveau verhogen?

Bepaalde voedingsmiddelen en supplementen (hierover zo meer) kunnen helpen om je GABA-niveau te herstellen. De meest consistente aanpak is echter om kleine aanpassingen in je levensstijl aan te brengen. Doe activiteiten die een kalmerend effect op je hebben. De GABA-productie is tenslotte in hoge mate een zichzelf in stand houdende cyclus.

Je hebt GABA nodig om met stress om te gaan en je lichaam te kalmeren. Maar tegelijkertijd helpt ontspannen middels meditatie, rustgevende muziek of ademhalingsoefeningen om de natuurlijke productie van GABA te waarborgen.

Je kunt ook kalmerende kruiden proberen, zoals valeriaan, passiebloem of kamille. Deze helpen niet alleen bij het kalmeren van je geest, maar veel kruiden bieden ook hun eigen unieke welzijnsvoordelen. Zolang je je concentreert op activiteiten of stoffen die je kalmerend vindt, ondersteun je ook direct de GABA-productie!

Waar zit GABA in?

Je kunt je mentale welzijn ook met bepaalde voeding bevorderen, bijvoorbeeld met een GABA-rijk dieet. Richt je hierbij op gefermenteerde voedingsmiddelen, waaronder:

• Komboecha
• Miso
• Kefir
• Probiotische yoghurt

Voedingsmiddelen die rijk zijn aan antioxidanten kunnen ook indirect bijdragen aan de productie van GABA. Probeer een gezonde balans van fruit, groenten en kruidenthee aan te houden.

GABA in voedingssupplementen

Een andere optie voor het verhogen van het GABA-niveau is het innemen van voedingssupplementen. Hierbij moeten we wel eerlijk zeggen dat de bevindingen uit klinisch onderzoek enigszins tegenstrijdig zijn. Onderzoek uit 2015 stelt bijvoorbeeld dat "er [...] bewijs is voor een kalmerend effect van GABA-supplementen", terwijl een recenter artikel uit 2020 het tegenovergestelde beweert.^[2],^[3]

Een review in Frontiers in Neuroscience stelt: "hoewel er meer studies nodig zijn [...], laten de resultaten zien dat er beperkt bewijs is voor [de voordelen van orale GABA-inname in het geval van] stress en zeer beperkt bewijs voor de slaapvoordelen van orale GABA-inname". Dat wil niet zeggen dat GABA supplementen geen enkele invloed hebben op je mentale welzijn, maar het is aan jou om te bepalen of deze supplementen bij jouw levensstijl passen. Houd er ook rekening mee dat te veel GABA bijwerkingen als slaperigheid kan veroorzaken.

GABA-supplementen: moet je ze proberen?

Hoewel een GABA-tekort moeilijk te herkennen is, kunnen we niet om deze neurotransmitter heen als het op het welzijn aankomt. Van de regulatie van andere essentiële biochemicaliën tot de kalmerende invloed ervan op overactieve zenuwsignalering, een gebalanceerd GABA-niveau is fundamenteel om je op je best te voelen.

Al met een paar simpele aanpassingen is het mogelijk om de GABA-productie van het lichaam te verbeteren en om een automatische cyclus van kalmte in stand te houden. Wanneer de druk van het moderne leven echter maar blijft groeien en je je steeds geïrriteerder, angstiger of nerveuzer voelt, kun je ook voedingsmiddelen en supplementen met GABA proberen.

Bezoek de Cibdol-shop voor onze complete selectie natuurlijke welzijnsproducten. En in onze Educatiesectie vind je meer info over de rol van neurochemicaliën.