Wat Zijn Fytocannabinoïden? 

De cannabisplant produceert honderden chemische verbindingen. Deze bestaan onder meer uit cannabinoïden, terpenen, flavonoïden en lipiden. Van deze verbindingen zijn de fytocannabinoïden [phyto = Grieks (φυτό) voor 'plant'] het meest uniek. Ze komen niet uitsluitend voor in de cannabisplant, maar deze soort bevat wat van de hoogste concentraties van deze verbindingen.

Deze moleculen worden geproduceerd in planten en niet in het menselijk lichaam of een lab. Daarom noemen we ze fytocannabinoïden, hierna simpelweg cannabinoïden genaamd. Mensen gebruiken cannabinoïden al duizenden jaren voor diverse spirituele, therapeutische en recreatieve doeleinden.

Dit lange, consistente gebruik geeft goed aan hoe waardevol deze moleculen zijn. De moderne wetenschap onderzoekt vele cannabinoïden om de mogelijke therapeutische en industriële toepassingen te bepalen. Na tientallen jaren onderzoek, zijn er in de cannabisplant al ruim 100 cannabinoïden geïdentificeerd.

De introductie van cannabinoïden en het endocannabinoïde systeem

In onderzoeken op cellen, dieren en mensen is deels ontdekt hoe deze chemicaliën werken in het lichaam. Identificatie van het endocannabinoïde systeem onthult hoe cannabinoïden de lichaamseigen regelgevende moleculen (endocannabinoïden) nabootsen. Dankzij deze bevindingen begrijpt men nu beter hoe deze moleculen hun effecten produceren.

THC is waarschijnlijk de meest bekende cannabinoïde. Deze verbinding is verantwoordelijk voor de psychoactieve high die we associëren met marihuana. Wetenschappers hebben ook ontdekt dat deze unieke cannabinoïde veelbelovend is in het verzachten van lichamelijk^[1] ongemak, maagklachten^[2] en een slechte eetlust.

De cannabisplant produceert ook veel niet-psychoactieve cannabinoïden. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat CBD diverse gunstige effecten produceert in het lichaam. Daarom is CBD een extreem populair supplement. Mensen gebruiken het om homeostase te ondersteunen (interne balans). 

THC en CBD zijn de overheersende cannabinoïden in de meeste moderne soorten. In onderzoek zijn ook veelbelovende effecten aangetoond van de andere, minder voorkomende cannabinoïden. CBG, CBN, CBC, THCV, CBDV en andere cannabinoïden vertonen een breed^[3] scala effecten.

Cannabinoïden komen ook elders in het plantenrijk voor. Caryofylleen, de zogenaamde 'dieetcannabinoïde' is een terpeen dat ook in cannabis wordt gesynthetiseerd. Daarnaast is het te vinden in zwarte peper, hop, citroenmelisse, kruidnagel en rozemarijn. Caryofylleen beschouwt men als een cannabinoïde. Het heeft namelijk een wisselwerking met de CB2-receptor van het endocannabinoïdesysteem. Er bestaan ook cannabinoïden die CB1^[4] beïnvloeden, de andere belangrijke cannabinoïde receptor. Deze komen voor in Salvia divinorum, wortels, kava, Nieuw-Zeelandse levermos en maca.

Hoe ontstaan cannabinoïden?

Planten produceren cannabinoïden als secundaire^[5] metabolieten. Ze zijn niet direct betrokken bij de groei, ontwikkeling of voortplanting. Ze helpen planten overleven en dienen als verdediging tegen plagen en extreme temperaturen.

Cannabisplanten produceren cannabinoïden in hun trichomen. Dit zijn kleine, paddenstoelvormige klieren. Deze doorzichtige structuren produceren ook andere metabolieten, zoals aromatische terpenen. Cannabinoïden ontstaan door een serie chemische reacties, bekend als cannabinoïden^[5] biosynthese.

Dit proces begint wanneer co-enzym A en vetzuren samenkomen. Dit leidt tot een reeks chemische reacties. Uiteindelijk ontstaan zo CBGA en CBGVA, twee belangrijke cannabinoïde voorlopers. Enzymatische reacties zetten deze moleculen om in andere cannabinoïden. Het enzym THCV-synthase transformeert bijvoorbeeld in CBGVA en CBGA in THCV. Het enzym CBDA-synthase zet deze moleculen daarentegen om in CBDA.

Deze magie vindt voornamelijk plaats in de visueel prachtige en aromatisch aantrekkelijke cannabistoppen. Uiteindelijk produceren trichomen de cannabinoïden en andere metabolieten in de vorm van een kleverige hars. Fabrikanten gebruiken deze hars om een grote variatie producten te fabriceren. Denk aan oliën en andere extracten, maar ook kristallen en cosmetica.

Samenvatting

Cannabinoïden zijn secundaire metabolieten die we aantreffen in cannabis en een aantal andere planten. Ze ondersteunen de gezondheid van cannabisplanten. Wetenschappers hebben ook therapeutische mogelijkheden voor mensen onthuld. Tot dusver zijn slechts een handjevol van deze interessante moleculen uitgebreid bestudeerd. In toekomstig onderzoek leren we vast meer over de enorme waarde van cannabis en andere planten die cannabinoïden produceren.