Medicinale cannabis en IBD: wat blijkt uit onderzoek?

Leven met IBD

Inflammatoire darmaandoeningen (IBD) hebben een enorme impact op het leven van patiënten. Personen die met de ziekte kampen, weten dat er geen genezing mogelijk is. In ieder geval, nog niet. IBD omvat twee types: de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Beide veroorzaken intens ongemak, diarree, vermoeidheid en ongepland gewichtsverlies. Men verwacht dat deze aandoeningen wereldwijd miljoenen mensen treffen. Ook in ontwikkelde landen neemt het aantal diagnoses toe.

De impact van IBD betreft niet uitsluitend het lichaam. Ook mentaal voelen patiënten zich geïsoleerd en alleen. Vanwege de symptomen is uitgaan of het uitvoeren van dagelijkse activiteiten heel lastig. Helaas treft het vooral kinderen en tieners. Ongeveer een kwart van alle personen met de diagnose IBD is jonger dan twintig jaar.

Omdat er geen genezing is, richt men zich bij de behandeling van IBD op het verlichten van de frequentie en ernst van de symptomen. Dit met wisselend succes. Niet alle artsen hebben het benodigde bewijs en onderzoek in handen om advies te geven over holistische behandelingen wanneer een behandeling met conventionele medicatie mislukt.

Het endocannabinoïde systeem (ECS) en IBD

Het gebruik van medicinale cannabis om IBD te behandelen, lijkt veelbelovend te zijn. Momenteel gebruikt men medicatie die ontwikkeld is om de reactie van het immuunsysteem te vertragen of te beperken. Dit werkt meestal wel, maar vaak ervaren patiënten veel bijwerkingen. De bijwerkingen van medicinale cannabis zijn echter over het algemeen goed te tolereren. Daarbij zijn ze minder hevig dan farmaceutica.

Het verband tussen de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en medicinale cannabis is vrij complex. Uit anekdotisch bewijs blijkt al langer dat de plant de symptomen van IBD verlicht. Met de opkomst van verschillende case-studies, ontbrak echter het inzicht in de mechanismen daarbij. De complexiteit van het endocannabinoïde systeem begrepen we nog niet.

Sindsdien zijn er diverse onderzoeken gedaan met rattenmodellen om de relatie tussen ons ECS en IBD beter te begrijpen. Colitis ulcerosa veroorzaakt hevige ontstekingen in de darmen. Het Journal of Clinical Investigation stelt dat ons "endocannabinoïde systeem ons beschermt tegen darmontstekingen". De auteurs concluderen ook dat het ECS gekoppeld is aan de biologische processen die plaatsvinden wanneer ontstekingen optreden in de darmen. Door een reactie van het endocannabinoïde systeem op te wekken, blijkt het mogelijk irritatie van de spieren door een ontsteking te verminderen.

Ander onderzoek ondersteunt ook het concept dat ons ECS een rol speelt bij de darmfunctie. Uit de resultaten blijkt dat de endocannabinoïde anandamide (AEA) de darmen mogelijk tegen ontstekingen beschermt. De onderzoekers erkennen: "De resultaten zijn veelbelovend, maar er is meer onderzoek nodig om de rol van cannabinoïden bij darmontstekingen te bepalen".

Cannabis tegen inflammatoire darmaandoeningen

Er verschijnt steeds meer anekdotisch bewijs. Ook zijn er voorlopige bevindingen uit onderzoek op ratten. Onderzoekers hebben daarmee een theoretische basis en genoeg stimulans om de impact van medicinale cannabis op IBD te onderzoeken.

Het Institute of Gastroenterology and Hepatology van het Meir Medical Center in Israël beoordeelde onderzoeken naar IBD en medicinale wiet. De onderzoekers gingen op zoek naar een correlatie tussen de resultaten. Israël loopt voorop als het gaat om onderzoek naar medicinale cannabis. De meest briljante wetenschappers proberen hier de potentie van cannabinoïden en ons endocannabinoïde systeem te ontsluiten. 

De review bestond uit 3 aparte studies. De eerste was een observationele studie met 30 patiënten met de ziekte van Crohn. De onderzoekers ontdekten dat wiet "verbeteringen in de ziekteactiviteit" teweegbracht. Ook waren minder andere medicijnen nodig.

Uit het tweede onderzoek bleek dat 10 van de 11 patiënten met cannabis minder last hadden van de ziekte van Crohn. Bij de placebo-gecontroleerde groep ervoeren slechts 4 van de 10 deelnemers een vergelijkbare reductie. Uit de resultaten bleek bemoedigend genoeg ook dat 5 van de 11 patiënten in de cannabisgroep een volledige vermindering van klachten meemaakten.

Het laatste onderzoek werd gebruikt ter referentie. Hierin richtte men zich expliciet op de werkzaamheid van de cannabinoïde CBD. In vergelijking met medicinale cannabis waren de resultaten niet zo gunstig. Maar het belang van CBD ging niet helemaal verloren.

CBD en IBD

CBD heeft de voorkeur als therapeutische behandeling vanwege de ongelooflijk lage toxiciteit. Doseringen tot 500mg blijken geen schadelijke bijwerkingen te veroorzaken. Dergelijk onderzoek omvatte 20 deelnemers, allemaal gediagnosticeerd met de ziekte van Crohn, die CBD en olijfolie of uitsluitend olijfolie kregen toegediend. Beide groepen werd gevraagd tweemaal daags 5mg te gebruiken, gedurende 8 weken. Na de proef bleek CBD veilig, maar niet effectief in het verminderen van de symptomen van de ziekte.

Betekent dit dat we CBD helemaal af moeten schrijven? Niet helemaal. De gebruikte dosis in het onderzoek is ongelooflijk laag, zeker in vergelijking met de limiet van 500mg. Het onderzoek suggereert wel dat de dosering een belangrijke factor is als het gaat om het analyseren van de relatie tussen cannabinoïden en inflammatoire darmaandoeningen. Ook de onderzoekers van Meir Medical Center hebben dit belangrijke feit erkend. Zij hebben geconcludeerd dat meer onderzoek nodig is om de specifieke cannabinoïden en optimale dosis vast te stellen voor "maximale gunstige effecten".

Net als dat we niet weten waarom inflammatoire darmaandoeningen ontstaan, weten ook niet wat de volledige potentie is van cannabinoïden, ons ECS en hoe dit helpt bij de behandeling van IBD. De uitdaging bestaat uit het samenvoegen van bewijs en het isoleren van variabelen. Zo komen we uiteindelijk tot een definitieve conclusie.