Alles wat je moet weten over IBD (Inflammatory Bowel Disease)

Wat zijn inflammatoire darmziekten?

Inflammatory Bowel Disease (IBD), in het Nederlands inflammatoire darmziekte genoemd, kent twee verschillende hoofdvormen. Om te beginnen, is dat de ziekte van Crohn. De oorzaak hiervan is een chronische ontsteking in het maag-darmkanaal waarbij elk deel van ons spijsverteringskanaal kan worden aangetast. Vervolgens kennen we colitis ulcerosa, waarbij de dikke darm ontstoken raakt. Beide aandoeningen gaan gepaard met pijn en ongemak en miljoenen mensen hebben er last van. Er zijn ook gevallen waarbij de ontstekingsbron een mengelmoes is van de twee hoofdvormen van IBD. Dit komt echter zelden voor en noemen we indeterminate colitis.

Mensen die IBD hebben, kampen met de volgende symptomen, allemaal in verschillende mate van hevigheid: verminderde eetlust, ongewenst gewichtsverlies, extreme vermoeidheid, (bloederige) diarree en buikkramp. Als de klachten aanhouden, noemen we dat doorgaans een opvlamming.

In ernstige gevallen houdt IBD decennialang aan, waarmee het een chronische aandoening is. Het is geruststellend dat het mogelijk is de ziekte met geneesmiddelen tegen te gaan door de immuunreactie van het lichaam te verminderen. IBD wordt ruwweg in 25% van de gevallen voor het twintigste levensjaar gediagnosticeerd. Er zijn echter ook mensen die de diagnose pas na hun vijftigste krijgen. Als prevalerende ziekte onder kinderen, heeft het voor hun tienerleven soms enorme gevolgen.

Veel mensen wijzen slechte eetgewoonten aan als de veroorzaker van IBD. Vooral veel junkfood en zoete lekkernijen. Hoewel dit eetwaar niet bepaald bijdraagt aan een gezonde levensstijl, wordt IBD echter veroorzaakt door een overenthousiast immuunsysteem.

Normaal gesproken, wordt ons immuunsysteem geactiveerd zodra er sprake is van infecties of bacteriën. De ontstekingsreactie van dit systeem is een natuurlijke en noodzakelijke reactie om te overleven. Een inflammatoire darmziekte ontstaat wanneer ons immuunsysteem overactief blijft, ondanks dat er nagenoeg weinig tot geen ontstekingen of bacteriën meer zijn.

Het lastige aan IBD is dat niemand weet hoe het begint of hoe het in eerste instantie ontstaat. Daarom is de behandeling primair gericht op het verminderen van inflammatie, waardoor de klachten afnemen en mensen weer gezond door het leven kunnen.

Ons immuunsysteem

Het probleem bij de behandeling van IBD komt voort uit de verwevenheid met ons immuunsysteem. Het systeem staat in wisselwerking met veel andere delen van ons lichaam. Daarom is het zo moeilijk gebleken voor de moderne geneeskunde om de precieze trigger aan te wijzen. Omdat we niet weten wat de oorzaak is van deze ziekte beschikken we ook (nog niet) over een middel om IBD te genezen. Hoewel IBD moeilijk te behandelen valt, wil dat niet zeggen dat we geen kennis kunnen opdoen over wat er in ons lichaam gebeurt als de aandoening ontstaat.

Voorlopig onderzoek wijst op twee problemen met ons immuunsysteem. Het eerste, "immuungemedieerde" probleem is ongeveer zoals we hierboven hebben beschreven. Ons immuunsysteem werkt 24/7 en tracht infecties te bestrijden, ook als die er niet meer zijn. Het tweede, "auto-immuun" probleem ontstaat doordat ons auto-immuunsysteem de kluts kwijtraakt. Het beschouwt gezonde darmbacteriën als bedreiging in plaats van nuttig en gaat tot de aanval over. Doorgaans brengen we de ziekte van Crohn in verband met immuungemedieerde aandoeningen. Colitis ulcerosa schrijven we echter aan problemen met het auto-immuunsysteem toe.

Twee hoofdvormen van IBD - De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

De ziekte van Crohn

Hoewel ze beide in verband te brengen zijn met gelijksoortige problemen van het immuunsysteem zijn er een paar verschillen tussen de twee aandoeningen. De ontstekingen ten gevolge van de ziekte van Crohn kunnen overal ontstaan, van de lippen tot de aars. Denk maar eens aan de weg die voedsel moet afleggen door je lichaam als je eet. Overal langs dat traject kunnen ontstekingen zich concentreren, wat mogelijk tot de hierboven vermelde klachten leidt.

Een van de complicaties bij de ziekte van Crohn zijn fistels. In dat geval verbindt een zweer twee delen van de darmwand. De vernauwde doorgang die ontstaat, gaat naar alle waarschijnlijkheid ontsteken en er ontstaat een abces.

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa ontstaat doorgaans meer plaatselijk. Het veroorzaakt bovenmatige ontstekingen in de dikke darm en niet zozeer in de rest van het spijsverteringssysteem. De klachten zijn ongeveer hetzelfde als die van de ziekte van Crohn, maar beginnen doorgaans acuter. Colitis ulcerosa is desondanks toch ernstig en heeft langdurende inflammatie tot gevolg. Een geperforeerde dikke darm behoort tot een van de vele risico's van de aandoening. De perforatie ontstaat vaak door een snelle verwijding en zwelling van de dikke darm.