Wat is chronische pijn en hoe wordt het vastgesteld?

Wat is chronische pijn?

Mensen die moeten leven met chronische pijn kennen het gevoel maar al te goed. Het reduceert je zelfvertrouwen en laat je geestelijk niet los. De kleinkinderen ophalen, boodschappen doen en zelfs eenvoudige huishoudelijke beslommeringen draaien uit op een gevecht tussen geest, lichaam en je mentale vastberadenheid. Een op de vijf Europese volwassenen krijgt te maken met ofwel nociceptieve of neuropathische pijn. Een derde van deze mensen ervaart constante pijn.

Pijn manifesteert zich soms in vlagen, aanvankelijk heftig, alvorens het tot bedaren komt. Het is mogelijk ook ernstiger, variërend van aanhoudende tintelingen tot gevoelloosheid en een brandend gevoel. Statistieken duiden erop dat de kans op chronische pijn toeneemt als je ouder wordt. Je zou het echter niet moeten zien als natuurlijk gevolg van het verouderingsproces.

Chronische pijn is onderverdeeld in twee categorieën, nociceptieve en neuropathische pijn. De eerstgenoemde is een sensatie die iedereen wel eens heeft ervaren. Denk maar aan de laatste keer dat je je been brak, in je arm sneed of je vingers brandde aan de waterkoker. Dat zijn allemaal voorbeelden van nociceptieve pijn.

De tweede, neuropathische pijn, komt van binnenuit en is het resultaat van schade aan ons zenuwstelsel. Sommige mensen met klachten zeggen dat de pijn voelt alsof ze elektrische schokken krijgen. Dit is met traditionele geneesmiddelen moeilijk te behandelen en een aanslag op je gezondheid. Beide pijnsoorten hebben mogelijk tot gevolg dat mensen niet kunnen slapen, werken of een actief, gezond leven kunnen leiden.

Wat veroorzaakt chronische pijn?

Meer dan 50% van de mensen die aan chronische pijn lijden, moet vaak wel twee jaar wachten voordat de pijn onder controle is. Daarom is het van het grootste belang te weten wat het veroorzaakt. Beide soorten pijn zijn typisch het gevolg van een verwonding. Het is soms echter erg moeilijk om de exacte oorzaak van chronische pijn te identificeren. In sommige gevallen is het zelfs onmogelijk.

Hoofdpijn, rugpijn en artritis vallen allemaal onder de noemer nociceptieve pijn. Stel je nu eens voor dat die pijn constant aanhoudt of zich regelmatig voor de duur van zes maanden of langer voordoet. Dat is precies wat mensen met chronische pijn moeten zien te doorstaan. Omdat de precieze oorzaken zo divers zijn, moet elk geval apart benaderd worden. De pijn is mogelijk het gevolg van een kwaal of een ziekte, een huidwond, een gebroken bot - de katalysator van chronische pijn kan vele vormen hebben.

De symptomen van chronische neuropathische pijn kunnen zich in elk deel van het lichaam manifesteren. Dat maakt de frustratie van de getroffenen alleen maar groter. Zenuwen en zenuwbanen raken mogelijk geblokkeerd of verzwakken, wat acute periodes van pijn tot gevolg heeft. Het vermogen van ons zenuwstelsel om pijn op de juiste manier te verwerken, raakt soms ook verstoord.

Normaal gesproken doet een snee in je arm of een te enthousiaste handdruk in het begin pijn. Maar deze verdwijnt snel. Mensen die gebukt gaan onder neuropathische pijn, ervaren de pijn soms in het hele lichaamsdeel, zoals een arm of been. Ze voelen mogelijk zelfs verschrikkelijke pijn als ze lichtjes gepord of geprikt worden.

Chronische pijn is moeilijk vast te stellen

Vanwege de ingewikkeldheid over het ontstaan van chronische pijn zijn de diagnose en behandeling moeilijk te bepalen. Waarom het zo lastig is een prognose te stellen, komt door de manier waarop onze hersenen pijn verwerken. Wat jij hartstikke pijn vindt doen, hoeft je partner niet zo te ervaren. Dezelfde bron van pijn is ook bij kinderen en bejaarden soms ernstiger.

Niemand heeft dezelfde pijngrens. Als je twintig verschillende mensen vraagt hoe het voelt om een arm te breken, krijg je telkens een ander antwoord. Dat gaat ook op als je ze vraagt om hun pijn uit te drukken op een schaal van 1-10. Tot op de dag van vandaag is het onmogelijk om wetenschappelijk de mate van pijn te meten. Daarom is de diagnose nog altijd afhankelijk van wat de patiënt aandraagt. Hij of zij moet niet alleen de arts duidelijk maken hoe ernstig de pijn is, maar ook een poging doen de bron van de pijn te beschrijven. Bij neuropathische aandoeningen is dit vrijwel onmogelijk.

Sommige methodes testen op pijn die de botten of diepe weefsels uitstralen. Röntgenfoto's, MRI- en CT-scans helpen wat dat betreft allemaal. Voor het controleren van de zenuwwerking, is het ook mogelijk een elektrofysiologisch onderzoek uit te voeren. Zelfs een combinatie van deze testonderzoeken hoeft echter geen uitsluitsel te geven over de precieze oorzaak van chronische pijn.

Chronische pijn in Europa

Hoewel het precieze aantal mensen met chronische pijn van land tot land verschilt, lopen de aantallen altijd in de miljoenen - acht miljoen in Groot-Brittannië, tien miljoen in Frankrijk en zestien miljoen in Italië. Van de vijf miljoen Spanjaarden die aan chronische pijn lijden, is bij 500.000 mensen een neuropathische aandoening vastgesteld.

De statistieken laten niet een beter beeld zien als je kijkt naar de effectiviteit van de behandeling. 38% van alle Europeanen met chronische pijn zegt dat de pijn niet vermindert en de meesten leven al zeven jaar of langer met de aandoening.

Onderbehandeling van chronische pijn

Chronische pijn is zowel moeilijk vast te stellen als verschrikkelijk belastend. Voor mensen die ermee moeten leven, lijkt het wel of hun hele leven erom draait. Toch is er uitkomst. Sommige behandelingen bieden effectief steun bij pijn. In mildere gevallen volstaan vrij verkrijgbare pijnstillers. Als de pijn ernstiger is, is het mogelijk codeïne of morfine op recept te verkrijgen. Het risico bij zware pijnstillers is echter dat ze veel bijwerkingen veroorzaken. Bovendien vragen veel patiënten zich ongerust af wat de gevolgen van het langetermijngebruik zijn. Anesthetica of spierverslappers zijn ook inzetbaar, maar de werkzaamheid hangt af van het type pijn.

Het voornaamste doel van elke behandelvorm is altijd om iemand weer actief deel te laten nemen aan het dagelijks leven. Of dat nu arbeidsreïntegratie, een blokje om met de hond of een onverstoorde nachtrust is.

Ondanks de behandelpogingen van medici heeft de grote gevarieerdheid van klachten tot gevolg dat chronische pijn vaak onderbehandeld blijft. Omdat chronische pijn zo meedogenloos is, ontstaan soms ook psychische problemen. Depressie en angstproblematiek komen het vaakst voor, vooral wanneer patiënten zich door hun fysieke kwetsbaarheid afgezonderd voelen.

Meer kennis over chronische pijn is van levensbelang, zowel voor de patiënten van nu, als de mensen die er in de toekomst mee te maken krijgen. In het ergste geval houdt chronische pijn levenslang aan. In de meeste gevallen is het echter te verlichten middels aanpassingen van de levensstijl, eetgewoonten en met steun van een arts.