Wat zijn de tekenen van bezorgdheid?

Zorgen maken is een normale menselijke emotie die iedereen wel eens ervaart. Voor sommige mensen kunnen zorgen echter buitensporig worden en leiden tot angststoornissen die het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden. Het herkennen van de tekenen van problematisch piekeren is een belangrijke eerste stap om hulp te krijgen. Dit artikel gaat in op de verschillen tussen normaal piekeren en overmatig piekeren, de belangrijkste tekenen en symptomen, en wanneer u hulp kunt zoeken.

Wat is zorgen maken?

Zorgen zijn angstige gedachten en gevoelens over echte of ingebeelde bedreigingen of negatieve gebeurtenissen die in de toekomst kunnen gebeuren. Een zekere mate van bezorgdheid kan nuttig zijn, omdat het mensen motiveert om zich voor te bereiden op uitdagingen of gevaren. Overmatig piekeren over onwaarschijnlijke of kleine problemen is echter onproductief en schrijnend.

Zorgen worden problematisch wanneer dat zo is:

• Buitensporig - Zich intenser en vaker zorgen maken dan de situatie vereist.
• Oncontroleerbaar - Moeite om te stoppen met piekeren als het eenmaal begint.
• Storend - Zorgwekkende gedachten verstoren het dagelijks leven en functioneren.

Verschillen tussen normaal piekeren en overmatig piekeren

Normale zorg:

• Richt zich op realistische problemen of opkomende gebeurtenissen
• Motiveert mensen om constructieve actie te ondernemen
• Neemt af zodra een oplossing is gevonden of de gebeurtenis voorbij is
• Belemmert de dagelijkse activiteiten niet aanzienlijk

Overmatige, problematische zorgen:

• Richt zich op onwaarschijnlijke bedreigingen of overdreven worst-case scenario's
• Veroorzaakt verontrustende en aanhoudende angst
• Is onproductief en onrealistisch
• Verstoort het vermogen om zich te concentreren en taken te voltooien
• Verstoort relaties, werk en vrijetijdsactiviteiten

Tekenen en symptomen van problematisch piekeren

De belangrijkste tekenen en symptomen van overmatig piekeren die als problematisch worden beschouwd, zijn onder andere:

Moeite om zorgwekkende gedachten onder controle te houden

• Gedachten voortdurend gericht op zorgen
• Opdringerige "wat als..." gedachten
• Onproductief obsederen en herkauwen
• Zorgen voelen oncontroleerbaar als ze eenmaal beginnen

Lichamelijke angstsymptomen

• Spierspanning, hoofdpijn, vermoeidheid
• Rusteloosheid, gevoel "op scherp" te staan
• Moeite met concentreren
• Prikkelbaarheid
• Slaapstoornissen

Vermijding en angst

• Situaties vermijden die zorgen uitlokken
• Verontrustende en aanhoudende angst
• Moeite met het verdragen van onzekerheid
• Laag humeur, gebrek aan motivatie

Interferentie met het dagelijks leven

• Verminderd vermogen om beslissingen te nemen
• Moeilijker om taken te initiëren en af te ronden
• Lagere prestaties op het werk of op school
• Gespannen relaties
• Minder betrokkenheid bij sociale activiteiten, vrijetijdsbesteding of lichaamsbeweging

Wanneer worden zorgen buitensporig of problematisch?

Er is geen specifieke drempel die "normaal" piekeren onderscheidt van overmatig piekeren. Er zijn echter enkele algemene richtlijnen:

• Als piekeren oncontroleerbaar aanvoelt, langer dan 6 maanden aanhoudt en meer dagen voorkomt dan niet, dan kan het buitensporig zijn.
• Als piekeren aanzienlijk leed, vermijdingsgedrag, problemen met functioneren of lichamelijke symptomen veroorzaakt, is het waarschijnlijk problematisch.
• Als zorgen uw dagelijkse routine, relaties, werkprestaties of schoolwerk verstoren, zoek dan hulp.
• Als u zich meer dan 1 uur per dag zorgen maakt, dan verstoort dat waarschijnlijk uw leven.

Onthoud dat we ons allemaal wel eens zorgen maken. De belangrijke vraag is of zorgen het leven voor u of uw dierbare veel moeilijker maakt.

Wat veroorzaakt overmatige bezorgdheid en angst?

Voor sommige mensen komt piekeren vanzelf en dient het als een mechanisme om met de stress en onzekerheden van het leven om te gaan. Overmatig piekeren kan ook het gevolg zijn van onderliggende problemen zoals:

• Trauma of ongunstige levenservaringen - Door een emotioneel trauma of misbruik in het verleden kunnen mensen vatbaarder zijn voor piekeren.
• Genetica - Angststoornissen zoals gegeneraliseerde angststoornis (GAD) hebben een genetische component.
• Chemie van de hersenen - Onbalans van neurotransmitters beïnvloedt delen van de hersenen die betrokken zijn bij piekeren.
• Persoonlijkheid - Neiging tot pessimisme, risicomijdend gedrag, perfectionisme of mensen tevreden stellen.
• Stress - Grote stressfactoren in het leven kunnen aanhoudende zorgen veroorzaken.

Hoewel piekeren kan beginnen als een mechanisme om ermee om te gaan, kan chronisch piekeren na verloop van tijd een eigen leven gaan leiden. Piekeraars krijgen de gewoonte om zich te fixeren op mogelijke bedreigingen, waardoor het moeilijk wordt om te stoppen.

Aandoeningen die verband houden met overmatig piekeren

Voor sommige mensen is chronisch overmatig piekeren een symptoom dat geassocieerd wordt met bepaalde geestelijke gezondheidsproblemen, zoals:

• Gegeneraliseerde angststoornis (GAD) - Overmatige en moeilijk te beheersen zorgen over alledaagse dingen is het belangrijkste symptoom. Er zijn ook lichamelijke angstsymptomen.
• Sociale angststoornis - Extreme bezorgdheid over sociale situaties omdat u bang bent negatief beoordeeld te worden. Dit kan leiden tot het vermijden van sociale activiteiten.
• Paniekstoornis - Terugkerende paniekaanvallen in combinatie met aanhoudende zorgen over toekomstige aanvallen.
• Obsessieve compulsieve stoornis (OCD) - Ongewenste opdringerige gedachten veroorzaken chronische angst. Compulsies en rituelen worden uitgevoerd om te proberen dit ongemak te verlichten.
• Posttraumatische stressstoornis (PTSS) - Ernstige zorgen en angst kunnen optreden na het ervaren van een trauma, samen met flashbacks en nachtmerries.
• Depressie - Overmatige zorgen die gepaard gaan met een neerslachtig, vermoeid, waardeloos of suïcidaal gevoel.

Het stellen van een nauwkeurige diagnose door een professional in de geestelijke gezondheidszorg is belangrijk om de behandeling te begeleiden.

Gezondheidseffecten van chronische zorgen

Overmatig piekeren is schadelijk voor zowel de geestelijke als de lichamelijke gezondheid. Mogelijke gezondheidseffecten zijn onder andere:

• Verhoogd risico op geestelijke gezondheidsproblemen zoals klinische depressie en drugsmisbruik
• Verstoorde werking van het immuunsysteem
• Belasting van hart en bloedvaten en verhoogd risico op hoge bloeddruk
• Maagdarmproblemen zoals het prikkelbare darmsyndroom
• Hoofdpijn, spierspanning, rugpijn
• Slechtere slaapkwaliteit, vermoeidheid
• Verminderde levenskwaliteit en levenstevredenheid

Chronische stress door overmatig piekeren verhoogt ook de ontsteking in het lichaam, wat aandoeningen zoals hartaandoeningen, diabetes en auto-immuunziekten kan verergeren.

Wanneer hulp zoeken bij piekeren

Het is raadzaam om hulp te zoeken als:

• U maakt zich al meer dan 6 maanden overmatig zorgen
• Zorgen veroorzaken aanzienlijk leed en belemmeren uw dagelijks functioneren
• Er zijn fysieke angstsymptomen zoals spierspanning, vermoeidheid, prikkelbaarheid
• U alcohol of drugs gebruikt om met de angst voor zorgen om te gaan
• Uw piekeren veroorzaakt problemen in relaties
• Zorgen lijken oncontroleerbaar en alomtegenwoordig
• Uw humeur is laag en zorgen weerhouden u ervan om van het leven te genieten

De eerste stap is een gesprek met een arts. Die kan controleren of er onderliggende medische problemen zijn en u voor diagnose en behandeling doorverwijzen naar een bevoegde professional in de geestelijke gezondheidszorg, zoals een psycholoog of therapeut.

Vrienden en familie kunnen ook belangrijke emotionele steun bieden. Er bestaan ook steungroepen voor zorgen waar u ervaringen en effectieve copingstrategieën kunt delen.

Behandelingen voor problematisch piekeren

Counseling, medicatie, zelfhulpstrategieën of een combinatie kunnen gebruikt worden om overmatig piekeren te behandelen op basis van de symptomen en behoeften van elke persoon.

Counseling

Cognitieve gedragstherapie (CGT) is effectief voor het aanleren van praktische strategieën om met chronische zorgen om te gaan. Exposure therapie kan helpen om vermijdingsgedrag te verminderen.

Medicatie

Er kunnen antidepressiva of angstremmers voorgeschreven worden. Medicatie alleen is echter meestal onvoldoende zonder therapie.

Zelfhulpstrategieën

Nuttige technieken zijn onder andere mindfulnessoefeningen, afleiding, lichaamsbeweging, piekeren tot een bepaalde tijd beperken en positiever denken.

Met de juiste behandeling kunnen mensen weer controle krijgen over hun zorgen en hun leven weer in balans brengen.

Omgaan met normale zorgen

Leren omgaan met dagelijkse zorgen kan helpen voorkomen dat ze escaleren. Enkele gezonde copingstrategieën zijn:

• Richt u op oplossingen die u zelf in de hand hebt, in plaats van te herkauwen over onzekerheden.
• Gevoelens delen met vertrouwde vrienden of familieleden om perspectief te krijgen.
• Waar mogelijk constructieve actie ondernemen, zoals u voorbereiden op uitdagende situaties.
• Speciale "piekertijd" inlassen in plaats van de hele dag piekeren.
• Ontspannende activiteiten doen, zoals wandelen, lezen of naar muziek luisteren.
• Vermijd overmatig gebruik van alcohol en stimulerende middelen.
• Voldoende slaap, gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging.
• Mindfulness- en meditatietechnieken gebruiken.
• Hulp zoeken als zorgen het functioneren blijven belemmeren.

Conclusie

Samengevat wordt piekeren problematisch als het overmatig, oncontroleerbaar en verontrustend is en het dagelijkse leven begint te verstoren. Hulp zoeken wordt aanbevolen als u zich langer dan 6 maanden zorgen maakt, lichamelijke symptomen veroorzaakt en uw routine verstoort. Behandelingen zoals CGT, medicatie en zelfhulp kunnen effectief zijn. Als u tekenen van problematisch piekeren ervaart, neem dan contact op met een arts of een professional in de geestelijke gezondheidszorg. Met de juiste strategieën en ondersteuning kunt u overmatige zorgen en angst overwinnen.

Veelgestelde vragen

Wat is het verschil tussen bezorgdheid en zorgen?

Bezorgdheid omvat gedachten over een echt probleem en motiveert tot actie. Zorgen zijn meestal herhaalde, verontrustende gedachten over onzekere of onwaarschijnlijke uitkomsten. De meeste zorgen hebben een angstige, catastrofale focus.

Is piekeren hetzelfde als angst?

Zorgen en angst zijn nauw met elkaar verbonden. Angst beschrijft lichamelijke en geestelijke symptomen zoals een gespannen of gespannen gevoel. Piekeren verwijst specifiek naar angstige gedachten. Overmatige, verontrustende zorgen zijn een kernsymptoom van veel angststoornissen.

Kan bezorgdheid nuttig zijn?

Een zekere mate van bezorgdheid over echte problemen kan nuttig zijn omdat het de voorbereiding en preventie motiveert. Maar overmatig zorgen maken over onwaarschijnlijke uitkomsten is onproductief.

Is zorgen maken een teken van zwakte?

Nee, piekeren duidt niet op zwakte of een karakterfout. Problematisch piekeren en angststoornissen hebben biologische oorzaken zoals genetica en hersenchemie. Counseling en medicatie zijn effectieve medische behandelingen.

Kan piekeren de lichamelijke gezondheid beïnvloeden?

Ja, onderzoek toont aan dat chronisch piekeren bijdraagt aan problemen zoals hoofdpijn, maag- en darmklachten, hoge bloeddruk, een slechtere immuunfunctie en overbelasting van hart en bloedvaten. Overmatig piekeren is erg vermoeiend.

Hoe kan ik mijn piekeren onder controle houden?

Nuttige strategieën zijn onder andere positief denken, focussen op het huidige moment, zorgen en niet-zorgen van elkaar scheiden, diep ademhalen, lichaamsbeweging en therapie zoeken. Vermijd situaties niet, want door blootstelling te beperken neemt de angst na verloop van tijd toe.

Wanneer moet ik medicijnen tegen piekeren overwegen?

Als het piekeren ondanks zelfhulptechnieken langer dan 6 maanden aanhoudt, kan medicatie tegen angst of antidepressiva nuttig zijn. Medicatie is vooral nuttig in combinatie met cognitieve gedragstherapie (CGT).

Welke natuurlijke remedies helpen bij piekeren?

Enkele natuurlijke supplementen die kunnen helpen om het piekeren te verminderen zijn magnesium, lavendelolie, kamille, passiebloem en adaptogenen zoals ashwagandha. Ontspannende activiteiten zoals yoga, meditatie of massagetherapie kunnen ook helpen bij het verminderen van angst.

Kunnen kinderen en tieners ook problemen hebben met overmatig piekeren?

Ja, angststoornissen zoals gegeneraliseerde angststoornis beginnen vaak in de kindertijd. Let op tekenen als slaapproblemen, vermoeidheid, vermijding van school of sociale contacten, driftbuien, aanhankelijk gedrag of frequente lichamelijke klachten. Een evaluatie door een kinderpsycholoog is aan te raden.

Bronnen gebruikt om dit artikel te schrijven

Amerikaanse Psychiatrische Vereniging. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5e editie). https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596

Angst- en Depressievereniging van Amerika. (2021). Symptomen. https://adaa.org/understanding-anxiety/generalized-anxiety-disorder-gad

HelpGuide. (2022). Hoe te stoppen met piekeren. https://www.helpguide.org/articles/anxiety/how-to-stop-worrying.htm

Hirsch, C. R., & Mathews, A. (2012). Een cognitief model van pathologisch piekeren. Behaviour Research and Therapy, 50(10), 636-646. https://doi.org/10.1016/j.brat.2012.06.007

Hoge, E. A., Ivkovic, A., & Fricchione, G. L. (2012). Gegeneraliseerde angststoornis: diagnose en behandeling. BMJ (Clinical research ed.), 345, e7500. https://doi.org/10.1136/bmj.e7500

Kertz, S., Bigda-Peyton, J., Rosmarin, D., & Björgvinsson, T. (2012). Het belang van piekeren bij diagnostische presentaties van gegeneraliseerde angststoornis. Journal of anxiety disorders, 26(8), 783-790. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2012.07.002

Nationaal Instituut voor Geestelijke Gezondheid. (2022). Angststoornissen. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/anxiety-disorders

Park, S. H., Vasey, M. W., Van Bavel, J. J., & Thayer, J. F. (2014). Wanneer tonische cardiale vagale toon veranderingen in fasische vagale toon voorspelt: De rol van angst en perceptuele belasting. Psychophysiology, 51(5), 419-426. https://doi.org/10.1111/psyp.12186

Sears, C. R., & Kraus, S. (2009). Ik denk dus ik ben: Cognitieve vervormingen en copingstijl als mediatoren voor de effecten van mindfulness meditatie op angst, positief en negatief affect en hoop. Tijdschrift voor klinische psychologie, 65(6), 561-573. https://doi.org/10.1002/jclp.20543