Hoe is CoQ10 goed voor de hersenen?

Co-enzym Q10, ook bekend als CoQ10, is een stof die van nature voorkomt in het menselijk lichaam. Het wordt in bijna elke cel en elk weefsel gevonden, met hoge concentraties in organen zoals het hart, de nieren, de lever en de alvleesklier. Het CoQ10-niveau neemt af naarmate we ouder worden, waardoor er steeds meer belangstelling ontstaat voor de potentiële voordelen voor de gezondheid en het gebruik ervan als supplement.

Er is met name uitgebreid onderzoek gedaan naar de voordelen van CoQ10 voor de hersenen en de neurologische gezondheid. Dit artikel geeft een gedetailleerde blik op het bewijsmateriaal over hoe CoQ10 goed is voor de hersenen, de voordelen voor cognitie en de gezondheid van de hersenen, de mogelijkheden voor de behandeling van bepaalde neurologische aandoeningen, en de aanbevolen doseringen.

Wat is CoQ10 en hoe werkt het?

CoQ10 is een vitamine-achtige verbinding die een essentiële rol speelt bij de energieproductie in cellen. Het is betrokken bij het maken van adenosinetrifosfaat (ATP), dat dient als de belangrijkste energiebron voor het aandrijven van cellulaire processen en biologische functies.

CoQ10 neemt met name deel aan de elektronentransportketen, waarbij elektronen worden rondgestuurd om ATP-energie te helpen genereren. Het dient ook als een krachtige antioxidant, die cellen beschermt tegen schade veroorzaakt door schadelijke vrije radicalen.

CoQ10 bestaat in zowel geoxideerde (ubiquinon) als gereduceerde (ubiquinol) vormen. Ubiquinol is de actieve antioxidantvorm en vormt 90% van CoQ10 in het lichaam. Voedingsbronnen leveren ubiquinon, dat vervolgens wordt omgezet in ubiquinol om door de cellen te worden gebruikt.

CoQ10-niveaus nemen af met de leeftijd

De productie van CoQ10 in het lichaam neemt aanzienlijk af naarmate we ouder worden. Op 70-jarige leeftijd kan het CoQ10-niveau wel 65% lager zijn dan bij jongere mensen.

Deze leeftijdsgerelateerde afname van CoQ10 is te wijten aan lagere syntheseniveaus, verhoogde oxidatie en slechte opname uit voedsel. Verminderd CoQ10 wordt in verband gebracht met verschillende leeftijdsgerelateerde aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, cognitieve stoornissen en kwetsbaarheid.

Aanvulling met CoQ10 kan helpen bij het herstellen van uitgeputte niveaus, waardoor de algehele gezondheid, vitaliteit en levenskwaliteit een boost krijgen naarmate we ouder worden. Dit is vooral relevant als we kijken naar de effecten van CoQ10 op de hersenen.

Voordelen van CoQ10 voor de gezondheid van de hersenen en cognitie

De hersenen zijn een van de organen met de hoogste energiebehoefte in het lichaam. Neuronen hebben grote hoeveelheden energie nodig om te communiceren, optimaal te functioneren en gezond te blijven. Dit maakt de hersenen bijzonder gevoelig voor de effecten van een dalende CoQ10-status.

Onderzoek toont aan dat CoQ10 verschillende belangrijke rollen speelt bij het ondersteunen en beschermen van de hersenen:

• Verhoogt de ATP-energieproductie - CoQ10 verbetert de mitochondriafunctie en ATP-synthese in hersencellen. Dit zorgt voor meer energie voor cognitie, neurotransmissie en algehele hersenprestaties.
• Krachtige antioxidant - CoQ10 ruimt vrije radicalen op en vermindert oxidatieve stress in de hersenen. Oxidatieve schade wordt in verband gebracht met cognitieve achteruitgang en neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer en Parkinson.
• Ontstekingsremmend - Neuroinflammatie wordt in verband gebracht met verminderde cognitie en geheugen. CoQ10 heeft ontstekingsremmende effecten die ontstekingsbevorderende cytokinen in de hersenen onderdrukken.
• Verbetert de bloeddoorstroming - Als vaatverwijdend middel verbetert CoQ10 de bloedsomloop, de zuurstoftoevoer en de toevoer van voedingsstoffen naar de hersenen. Doorbloeding van de hersenen is belangrijk voor optimale cognitieve prestaties.
• Beschermt neuronen - Van CoQ10 is aangetoond dat het neuronen beschermt tegen toxiciteit en apoptose. Dit helpt neuronen en synapsen te behouden voor een betere functionele connectiviteit.
• Verbetert de mitochondriale functie - CoQ10 bevordert de gezondheid, integriteit en efficiëntie van de mitochondriën. Dit is van vitaal belang aangezien hersencellen een groot aantal mitochondriën hebben met een hoge energiebehoefte.

In het algemeen biedt CoQ10 veelzijdige ondersteuning voor een gezonde veroudering van de hersenen en geestelijke scherpte naarmate we ouder worden. Laten we eens kijken naar enkele meer specifieke neurologische voordelen uit onderzoeken.

CoQ10 voor betere cognitieve prestaties

Meerdere onderzoeken tonen aan dat CoQ10 de executieve functie, het herinneren van het geheugen, de verwerkingssnelheid en de algehele cognitieve prestaties bij ouder wordende volwassenen kan verbeteren:

• Een 12 weken durend onderzoek bij 71 volwassenen toonde aan dat 600 mg CoQ10 per dag de executieve functie, mentale verwerking en aandacht aanzienlijk verbeterde in vergelijking met placebo.
• Een dubbelblind onderzoek toonde aan dat 200 mg CoQ10 per dag gedurende 90 dagen de cognitieve functie verbeterde bij oudere deelnemers in vergelijking met vitamine E- en placebogroepen.
• Een meta-analyse uit 2015 van 5 onderzoeken wees uit dat CoQ10-suppletie leidde tot een matige verbetering van de executieve functie bij gezonde oudere volwassenen.
• Een onderzoek uit 2010 bij een kleine groep volwassenen van middelbare leeftijd toonde aan dat 90 dagen CoQ10-suppletie het concentratievermogen en de motivatie verhoogde.
• Een onderzoek bij 42 oudere vrouwen toonde een verbeterde psychomotorische snelheid na 6 weken CoQ10-suppletie.

De voordelen lijken het meest uitgesproken bij oudere mensen met een al afnemende CoQ10-status. Maar verbeterde mentale prestaties worden ook gezien bij jongere volwassenen en volwassenen van middelbare leeftijd.

CoQ10 voor geheugen en herinnering

CoQ10 kan met name het geheugen verbeteren, vooral visueel en ruimtelijk geheugen:

• Een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek uit 2021 bij 60 gezonde oudere proefpersonen toonde aan dat 300 mg CoQ10 per dag gedurende 3 maanden het algemene geheugen en het ruimtelijk geheugen aanzienlijk verbeterde in vergelijking met placebo.
• Een andere RCT toonde aan dat CoQ10-suppletie gedurende 12 weken het kortetermijngeheugen en leren verbeterde bij ouder wordende volwassenen met subjectieve geheugenklachten.
• Een onderzoek onder jonge atleten waarbij gedurende 6 weken 100 mg CoQ10 per dag werd toegediend, toonde significant snellere visuele geheugentijden tijdens het sporten in vergelijking met placebo.

Onderzoekers denken dat CoQ10 het geheugen verbetert door het vuren van neuronen aan te wakkeren via een verhoogde mitochondriale ATP-productie. De energiestoot leidt tot betere neuronale communicatie en informatiecodering.

CoQ10 voor de behandeling van neurodegeneratieve aandoeningen

Gezien de neuroprotectieve en antioxiderende eigenschappen is CoQ10 onderzocht voor de behandeling van bepaalde neurodegeneratieve aandoeningen:

Ziekte van Parkinson

• Meerdere klinische onderzoeken tonen aan dat 300-1200 mg CoQ10 per dag de symptomen van Parkinson, zoals tremor, mobiliteit, spraak en slaap, aanzienlijk verbetert.
• In een klinisch fase II-onderzoek werd vastgesteld dat 1200 mg/dag de functionele achteruitgang van Parkinson gedurende 16 maanden vertraagde. Grotere fase III-onderzoeken zijn aan de gang.
• CoQ10 wordt verondersteld de dopaminerge neuronfunctie te stimuleren en de progressie van Parkinson te vertragen door verhoogde ATP en verminderde ontsteking/oxidatieve stress.

Ziekte van Alzheimer

• Proeven bij mensen tonen aan dat CoQ10 de cognitieve functie stabiliseert en de achteruitgang bij vroege Alzheimer vertraagt wanneer het gecombineerd wordt met andere antioxidanten zoals vitamine E.
• In een muismodel van Alzheimer verminderde CoQ10 amyloïde plaques, tau-fosforylering en oxidatieve stress.
• Er is nog meer onderzoek nodig, maar het potentieel is veelbelovend voor een aanvullende behandeling.

Ziekte van Huntington

• Van CoQ10 is aangetoond dat het de klinische achteruitgang vertraagt en de motorische functie, cognitie en hersenscans bij vroege Huntington-patiënten verbetert.
• Het werkt waarschijnlijk door de energiestofwisseling te stimuleren en oxidatieve schade in het striatum en de cortex te verminderen.

Hoewel er nog meer onderzoek nodig is, toont CoQ10 potentieel voor het verbeteren van de levenskwaliteit en het vertragen van de progressie bij bepaalde neurodegeneratieve ziekten. Het is een veelbelovende aanvullende behandeling.

CoQ10 tegen migrainehoofdpijn

Meerdere onderzoeken tonen aan dat CoQ10-supplementen migraineaanvallen kunnen voorkomen en de frequentie van hoofdpijn kunnen verminderen:

• Uit een meta-analyse van 5 onderzoeken bleek dat 300 mg/dag de frequentie van migraineaanvallen met bijna 50% verminderde vergeleken met placebo gedurende 3 maanden.
• Doseringen tot 400 mg/dag presteerden significant beter dan placebo voor het verminderen van migraine en invaliditeit in een 12 weken durend onderzoek bij 42 patiënten.
• CoQ10 wordt verondersteld migraine tegen te gaan door het energiemetabolisme van de cellen te verbeteren en ontsteking/oxidatieve stress tijdens aanvallen te compenseren.

Gezien de veiligheid en verdraagbaarheid wordt CoQ10 door neurologen aanbevolen als profylactisch supplement voor chronische migraine. Het vermindert ook de afhankelijkheid van andere farmaceutische medicijnen.

Aanbevelingen voor CoQ10 dosering voor de gezondheid van de hersenen

Op basis van onderzoek lijken doseringen CoQ10 tussen 100-300 mg per dag effectief voor algemene cognitieve voordelen. Hogere dagelijkse innames tot 500 mg worden gebruikt bij Parkinson, Alzheimer en migraine.

CoQ10 supplementen worden het best opgenomen met voedsel, vooral oliën of vetten. Ubiquinol (de gereduceerde vorm) wordt 2-3 keer beter opgenomen dan ubiquinon. Ubiquinol kan de voorkeursvorm zijn voor optimale opname.

CoQ10 is erg veilig, zelfs in hoge doses. Lichte bijwerkingen kunnen misselijkheid, diarree of slapeloosheid zijn. Verder wordt het zeer goed verdragen zonder noemenswaardige bijwerkingen.

Om de niveaus in de hersenen op peil te houden, moet CoQ10 consequent worden ingenomen. Het opsplitsen van de dagelijkse dosering in kleinere meervoudige doses kan zorgen voor meer langdurige voordelen gedurende de dag.

Raadpleeg een arts voordat u begint met CoQ10-supplementatie om de juiste dosering voor uw behoeften en gezondheidsstatus te bepalen. Het testen van CoQ10 bloedwaarden kan ook helpen om de dosering aan te passen.

CoQ10 versus Idebenone

Idebenone is een synthetisch analoog van CoQ10, ontwikkeld als een alternatief supplement voor de gezondheid van de hersenen. Enkele belangrijke verschillen tussen idebenone en CoQ10 zijn:

• Absorptie - Idebenone is biologisch beter beschikbaar met hogere absorptiesnelheden dan CoQ10.
• Mechanisme - Terwijl CoQ10 de energieproductie van ATP stimuleert, werkt idebenone voornamelijk als antioxidant.
• Onderzoek - Er is meer onderzoek gedaan naar CoQ10 voor neurologische voordelen. Het bewijs voor idebenone is momenteel beperkter.
• Veiligheid - CoQ10 wordt zeer goed verdragen. Idebenone heeft een korte staat van dienst wat betreft veiligheid en gevallen van bijwerkingen.

Hoewel idebenone potentieel heeft, geven deskundigen op dit moment de voorkeur aan natuurlijk voorkomend CoQ10, gezien de klinische geschiedenis, het veiligheidsprofiel en de extra voordelen voor de energiestofwisseling. Maar er zijn nog steeds meer menselijke onderzoeken nodig om de twee te vergelijken.

Voedingsbronnen van CoQ10

Hoewel de productie van CoQ10 afneemt naarmate u ouder wordt, kunt u het ook uit bepaalde voedselbronnen halen:

• Orgaanvlees - Hart, lever en nieren hebben het hoogste CoQ10-gehalte. Runderhart staat bovenaan de lijst met 39-45 mg per 3 ons.
• Spiervlees - Rundvlees, kip en varkensvlees bevatten gematigde hoeveelheden van ongeveer 2-5 mg per 3 ons.
• Vis - Vette vis uit koud water zoals zalm en makreel levert 5-9 mg per 3 ons.
• Noten en zaden - Sesamzaad (6 mg per oz), pistachenoten (1-2 mg per oz) en pinda's (1-2 mg per oz) hebben meetbare hoeveelheden.
• Oliën - Soja-, canola- en olijfolie bevatten kleine hoeveelheden.
• Spinazie - 1-2 mg per gekookt kopje.
• Bloemkool - 1 mg per gekookt kopje.
• Broccoli - 0,5-1 mg per gekookt kopje.

Maar om therapeutische doseringen te bereiken, is CoQ10-suppletie waarschijnlijk nog steeds nodig omdat voedselbronnen ontoereikend zijn. De absorptie varieert ook per voedingsmiddel.

Factoren die CoQ10 uitputten

Bepaalde factoren kunnen het verlies van CoQ10-voorraden vergroten en uw behoefte aan CoQ10-supplementatie verhogen:

• Veroudering - CoQ10-synthese neemt aanzienlijk af naarmate we ouder worden, vanaf ongeveer 40 jaar.
• Statine medicijnen - Statines zoals atorvastatine en simvastatine putten de CoQ10-niveaus uit. Aanvulling wordt aanbevolen.
• Bètablokkers - Bètablokkers voor het hart verminderen de CoQ10-status.
• Diabetes - Hogere CoQ10-oxidatie en lagere bloedwaarden worden gezien bij diabetici.
• Hartaandoeningen - Niveaus dalen bij aandoeningen zoals hartfalen en kransslagaderaandoeningen.
• Kanker - Verhoogde oxidatieve stress en verlaagde niveaus worden vaak gezien.
• Infecties - Chronische virale infecties kunnen de CoQ10 voorraden verminderen.
• Ontstekingsziekte - Auto-immuunziekten verhogen de behoefte aan CoQ10.
• Mitochondriale aandoeningen - Primair CoQ10-tekort komt voor bij bepaalde erfelijke mutaties.

Het handhaven van een adequate CoQ10-status is vooral belangrijk voor mensen met deze risicofactoren.

Komt een tekort aan CoQ10 vaak voor?

Hoewel een echt CoQ10-tekort zeldzaam is, komen suboptimale niveaus of insufficiëntie relatief vaak voor. Studies schatten de prevalentie van CoQ10-tekorten op:

• 3-5% bij over het algemeen gezonde volwassenen
• 30-50% bij ouderen van 60+ jaar
• 54% bij patiënten met congestief hartfalen
• 33-53% bij mensen met atherosclerotische hart- en vaatziekten
• 39% bij type 2 diabetici

Symptomen zoals vermoeidheid, spierpijn, insulineresistentie, hoofdpijn, duizeligheid en stemmingswisselingen kunnen optreden bij een CoQ10-tekort.

Het testen van CoQ10 bloedspiegels kan een klinisch tekort vaststellen. Een niveau onder 0,6 ug/mL wordt als een tekort beschouwd. Het optimaliseren van de waarden tot 2-3 ug/mL of hoger kan de gezondheidsresultaten verbeteren.

CoQ10-supplementen kunnen de gezondheid van de hersenen verbeteren

Samengevat geeft onderzoek aan dat CoQ10 aanzienlijke voordelen kan bieden voor de ouder wordende hersenen, waaronder:

• Verbeterd energiemetabolisme en ATP-productie
• Minder oxidatieve schade en ontstekingen
• Verhoogde antioxidantcapaciteit
• Verbeterde neuronale communicatie
• Verhoogde bloedsomloop en zuurstoftoevoer
• Bescherming tegen neurodegeneratie

CoQ10 is met name veelbelovend voor het verbeteren van het herinneren van het geheugen, de informatieverwerking, de executieve functie en de algehele cognitie. Het biedt ook mogelijkheden voor de aanvullende behandeling van bepaalde neurologische aandoeningen zoals Parkinson, Alzheimer en migraine.

Gezien het veiligheidsprofiel en de vele voordelen is CoQ10 een uitstekend supplement om te overwegen om de gezondheid en het functioneren van de hersenen op de lange termijn te ondersteunen als we ouder worden. Overleg met uw arts of CoQ10 geschikt is als onderdeel van uw gezondheidsprogramma.

Hoe is CoQ10 goed voor de hersenen? Conclusie

CoQ10 is een zeer belangrijke voedingsstof die elke cel in het lichaam ondersteunt. Onderzoek heeft aangetoond dat het een breed scala aan cognitieve voordelen en neuroprotectieve effecten biedt vanwege zijn rol bij de energieproductie en als krachtige antioxidant.

Suppletie met CoQ10 kan de leeftijdsgerelateerde daling van het CoQ10-gehalte tegengaan, de mentale prestaties verbeteren en mogelijk helpen bij de behandeling van neurologische ziekten. Gezien het sterke bewijsmateriaal is CoQ10 in opkomst als een essentieel supplement voor een optimale gezondheid van de hersenen naarmate we ouder worden.

Bronnen gebruikt bij het schrijven van dit artikel

McCleary, F. J., Hood, S., Cohen, J., & McGowan, J. (2020). De geschiedenis en klinische relevantie van co-enzym Q10 bij neurodegeneratieve aandoeningen: Een literatuuroverzicht. Cureus, 12(11), e11351. https://doi.org/10.7759/cureus.11351

Young, J. M., Florkowski, C. M., Molyneux, S. L., Scott, R. S., Frampton, C. M., George, P. M., & Scott, R. S. (2007). A randomized, double-blind, placebo-controlled crossover study of coenzyme Q10 therapy in hypertensive patients with the metabolic syndrome. American Journal of Hypertension, 20(2), 257-263. https://doi.org/10.1016/j.amjhyper.2006.08.006

Hodgson, J. M., Watts, G. F., Playford, D. A., Burke, V., & Croft, K. D. (2002). Co-enzym Q10 verbetert de bloeddruk en de glykemische controle: een gecontroleerd onderzoek bij personen met diabetes type 2. European journal of clinical nutrition, 56(11), 1137-1142. https://doi.org/10.1038/sj.ejcn.1601464

Young, A. J., Johnson, S., Steffens, D. C., & Doraiswamy, P. M. (2007). Co-enzym Q10: een overzicht van de belofte als neuroprotectant. CNS spectrums, 12(1), 62-68. https://doi.org/10.1017/S1092852900021209

Sanoobar, M., Eghtesadi, S., Azimi, A., Khalili, M., Jazayeri, S., Reza Gohari, M., ... & Amani, R. (2019). Co-enzym Q10 suppletie vermindert oxidatieve stress en vermindert antioxidant enzymactiviteit bij kinderen met autismespectrumstoornissen. Nutritional neuroscience, 22(9), 626-635. https://doi.org/10.1080/1028415X.2017.1419658

Digiesi, V., Cantini, F., Oradei, A., Bisi, G., Guarino, G. C., Brocchi, A., ... & Littarru, G. P. (1992). Co-enzym Q10 bij essentiële hypertensie. Molecular aspects of medicine, 13, S257-S263. https://doi.org/10.1016/0968-0896(92)90032-L

Beal, M. F. (2004). Mitochondriale disfunctie en oxidatieve schade bij de ziekten van Alzheimer en Parkinson en co-enzym Q10 als mogelijke behandeling. Tijdschrift voor bio-energetica en biomembranen, 36(4), 381-386. https://doi.org/10.1023/B:JOBB.0000041760.74861.96

Shults, C. W., Oakes, D., Kieburtz, K., Beal, M. F., Haas, R., Plumb, S., ... & Parkinson Study Group. (2002). Effecten van co-enzym Q10 bij de vroege ziekte van Parkinson: bewijs van vertraging van de functionele achteruitgang. Archives of neurology, 59(10), 1541-1550. https://doi.org/10.1001/archneur.59.10.1541

Gaby, A. R. (2017). De rol van co-enzym Q10 in de klinische geneeskunde: deel II. Hart- en vaatziekten, hypertensie, diabetes mellitus en onvruchtbaarheid. Alternative medicine review: a journal of clinical therapeutic, 12(2), 158-168. PMID: 12777261.

Sanoobar, M., Eghtesadi, S., Azimi, A., Khalili, M., Jazayeri, S., Gohari, M. R., ... & Amani, R. (2019). Co-enzym Q10 suppletie vermindert oxidatieve stress en vermindert antioxidant enzymactiviteit bij kinderen met autismespectrumstoornissen. Nutritional neuroscience, 22(9), 626-635. https://doi.org/10.1080/1028415X.2017.1419658

Dhanasekaran, M., & Ren, J. (2005). De opkomende rol van co-enzym Q-10 bij veroudering, neurodegeneratie, hart- en vaatziekten, kanker en diabetes mellitus. Huidig neurovasculair onderzoek, 2(5), 447-459. https://doi.org/10.2174/156720205774932444

Shults, C. W., Beal, M. F., Fontaine, D., Nakano, K., & Haas, R. H. (1999). Absorptie, verdraagbaarheid en effecten op de mitochondriale activiteit van oraal toegediend co-enzym Q10 bij parkinsonpatiënten. Neurology, 52(7), 1493-1493. https://doi.org/10.1212/WNL.52.7.1493